دانشنامه اسلامی
انسان از بُعد فردی موجودی است که به طور ذاتی و فطری دوست دار کرامت، شخصیّت، آبرو و نیازمند احترام است. درخواست عزیز مصر از یوسف برای صرف نظر از اقدام ناشایست همسرش، و درخواست لوط از قوم خود که متعرّض میهمانان وی نشده، او را شرمنده نکنند، نمونه هایی از تمایل انسان به حفظ حرمت خویش است. اعطای کرامت از سوی خداوند به انسان ها، اختیار و اراده را از آنان سلب نمی کند؛ بدین سبب ممکن است انسان به خواسته خود، از دستورهای الهی سر بپیچد و با کفر ورزیدن، کوشش در راه گمراه کردن مردم، سعی در جلوگیری از تحقّق آیین الهی ، تحریف دستورهای دینی و تکذیب آیات روشن الهی باعث رسوایی و خواری خود شده، زمینه بی احترامی خویش را فراهم سازد؛ چنان که می تواند با اعمال ناشایست اخلاقی، احترام خویش را از بین برده، حیثیّت و آبروی خود را در دنیا و آخرت هتک کند.
تکریم انسان از سوی خداوند
تکریم انسان از سوی خداوند ، نشان دهنده محترم بودن او است:«لَقَد کَرَّمنا بَنی ءادَمَ». خداوند، انسان را به بهترین صورت آفریده:«لَقَد خَلَقنَا الاِنسنَ فی اَحسَنِ تَقویم»، و خود را با آفریدن او أحسن الخالقین خوانده است:«فَتَبارَکَ اللّهُ اَحسَنُ الخلِقین». سجده ملائکه ای که خود، موجودات محترمی هستند، برای انسان:«فَاِذا سَوَّیتُهُ و نَفَختُ فیهِ مِن رُوحی فَقَعوا لَهُ سجِدین»، اعطای مقام خلافت الهی به وی:«و اِذ قالَ رَبُّکَ لِلمَلئِکَةِ اِنّی جاعِلٌ فِی الاَرضِ خَلیفَةً»، پیمان گرفتن خداوند از وی:«و اِذ اَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنی ءادَمَ مِن ظُهورِهِم ذُرِّیَّتَهُم و اَشهَدَهُم عَلی اَنفُسِهِم اَلَستُ بِرَبِّکُم قالوا بَلی» و مسخّر ساختن آن چه در آسمان ها و زمین است برای انسان:«اَلَم تَرَوا اَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَکُم ما فِی السَّموتِ و ما فِی الاَرضِ» نیز حرمت و کرامت انسان را نشان می دهد.
حرمت آدمی در قرآن
افزون بر این، آیات بسیاری که در آن، حرمت «جان» آدمی، «مال»، و «عرض و آبروی» وی مطرح شده یا به سخن نیکو با مردم دستور داده و در این جهات احکامی نیز تشریع کرده است، به تکریم انسان از سوی خداوند و اهمیت آن اشاره می کند؛ البتّه همه انسان ها در برخورداری از احترام در یک حد نیستند؛ چنان که ایمان مؤمنان، پروای پرهیزکاران، علم دانشمندان و عبادت نمازگزاران و معتکفان سبب برخورداری آنان از احترام بیش تری در مقایسه با دیگران می شود؛ آیاتی از قرآن نیز، به احترام انسان ها در بهشت اشاره می کند؛ از جمله:پرواپیشگان و نیکان، شهید سوره یس (حبیب نجّار) ، بندگان مخلص خدا، مقرّبان و نمازگزاران.
آثار وضعی و تکلیفی احترام
...
[ویکی فقه] احترام انسان (قرآن). از نگاه قرآن کریم انسان، موجودی محترم و مورد تکریم خداوند است.
برطبق آیات قرآن قتل یک نفر، قتل همه انسان ها تلقی شده است... من قتل نفسا بغیر نفس او فساد فی الارض فکانما قتل الناس جمیعا ومن احیاها فکانمآ احیا الناس جمیعا.... از این که قتل یک نفر، قتل همه انسان ها تلقی شده است، حرمت آدمی استفاده می شود. همچین خداوند در سوره انعام آیه ۱۵۱ می فرماید:و فرزندانتان را از(ترس) فقر، نکشید! قل تعالوا اتل ما حرم ربکم علیکم الاتشرکوا به شیـا وبالولدین احسـنا ولاتقتلوا اولـدکم من املـق نحن نرزقکم وایاهم ولاتقربوا الفوحش ماظهر منها وما بطن ولاتقتلوا النفس التی حرم الله الا بالحق ذلکم وصـیکم به لعلکم تعقلون.
انسان مورد تکریم خداوند
بر طبق آیات کریمه قرآن انسان ها، مورد تکریم خداوند است: ولقد کرمنا بنی ءادم وحملنـهم فی البر والبحر... و فضلنـهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا. امتحان برخی انسان ها از سوی خداوند، با تکریم و اعطای نعمت به آنان می باشد: فاما الانسـن اذا ما ابتله ربه فاکرمه ونعمه فیقول ربی اکرمن. و غرور برخی انسان ها، بر اثر تکریم و نعمات خداوند به آنها می باشد. فاما الانسـن اذا ما ابتله ربه فاکرمه ونعمه فیقول ربی اکرمن.
