دانشنامه اسلامی
صور (۱۹ بار)
«صور» به معنای شیپور یا شاخ میان تهی است، که معمولاً برای حرکت قافله، یا لشکر، یا برای توقف آنها به صدا درمی آوردند، البته آهنگ این دو، با هم متفاوت بوده، شیپور توقف، قافله را یک جا متوقف می کرد، و شیپور حرکت، اعلام شروع حرکت قافله بود. ولی تعداد کمی از مفسرین «صور» را جمع «صورت» دانسته، و بنابراین، نفخ صور را به معنای دمیدن در صورت، مانند دمیدن روح در کالبد بشر دانسته اند، طبق این تفسیر، یک مرتبه در صورت های انسانی دمیده می شود و همگی می میرند، و یک بار دمیده می شود، همگی جان می گیرند. توجّه کنید «صور» (بر وزن نور) و «صُوَر» (بر وزن زحل) هر دو جمع «صورت» می باشد.
و معمولاً به وسیله «صور» (شیپور)، دستورهایی به سربازان برای جمع شدن، یا حاضر باش و یا استراحت و خواب می دهند، و استعمال آن در مورد «صور اسرافیل» یک نوع کنایه و تشبیه است.
به ضمّ (ص) . این لفظ ده بار در قرآن مجید آمده و همه درباره قیامت است و از اکلام اللّه ظاهر میشود که هم مردن و هم زنده شدن آنها در اثر نفخ صور است . در بعضی آز آیات نفخ صور با بر خاستن صیحه تعبیر آمده نظیر . که درباره انقراض زندگی و به هم خوردن نظم کنونی است و مثل . ایضاً آیه . اما صور در اصل دو معنی دارد یکی جمع صورت چنانکه در قاموس و اقرب گفته و در مجمع از حسن نقل کرده صحاح نسبت آن را به قول میدهد. دوم: شیپور. در قاموس و اقرب گوید: صور شاخی است که در آن میدمند و در صحاح قید دمیدن ندارد راغب گوید: به قولی آن مانند شاخی است که در آن میدهند. خدا آن را وسیله عودتها و ارواح به اجسامشان قرار میدهد. در مجمع ذیل آیه 73 سوره انعام فرموده: درباره صور گفتهاند: آن شاخی است که اسرافیل در آن دوبار میدهمد در اول همه از بین میروند و در ثانی همه زنده میشوند. حسن گفته: آن جمع صورت است. علی هذا معنی آن است: روزی که ارواح در صورتها دمیده میشود. آن گاه از ابوسعید خدری نقل کرده که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: چطور متنعّم شوم و خوشگذرانی کنم حالآن که صاحب شیپور، شیپور را به دهان گرفته و سر بالا کرده و گوش فرا داده منتظر دشتور است تا در آن بدمد... در صحیفه سجادیّه هست که فرموده: اسرافیل صاحب صور منتظر فرمان تو است که امانتهای قبور را بر انگیزد «وَ اِسْفیلُ صاحِبُ الصُّورِ الَّذی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْأِذْنَ فَیُنَّبِهُ بِالنَّفْخَهِ صَرْعی رَهائِنَِ القُبُورِ». درالمیزان ذیل آیه 102 سوره طه فرموده: نفخ صور کنایه از احضار و خواندن است لذا فرموده: «یَوْمَئِذٍ یَتَّبِعُونَ الدّاعِیَ لا عِوَجَ لَهُ» مخفی نماند: در گذشته گفته شد که در بعضی از آیات به جای نفخ صور صیحه ذکر شده احتمال قوی میدهم که نفخ صور عبارت اخرای صیحه باشد معنی «اِذا نُفِخَ فَی الصّورِ» این طور میشود: چون صیحه قیامت برخاست النهایه این صیحه به واسطه فرشتهای به نام اسرافیل خواهد بود. چنانکه در روایات است واللّه العالم. در خاتمه باید دانست نفخ فی الصور و نفخ الصور هر دو یکی است و عرب با «فی» و بدون آن به کار میبرد (مجمع).
