دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
هبط (۸ بار)
هُبوط (به ضمها) به معنی پایین آمده است طبرسی فرموده: هُبوط و نُزول و وقُوع نظیر هماند و آن حرکت از بالا به پایین است ،هُبوط گاهی به معنی حُلول (دُخول) در مکان است گویند:«هَبَطْنا بَلَدَ کَذا» یعنی به فلان بلد وارد شدیم. هبط و فعل آن لازم و متعدی هر دو آید. راغب میگوید: هبوط به معنی انحدار و پایین آمدن قهری است مثل هبوط و افتادن سنگ و نیز گوید چون در انسان بکار رود بر سبیل استخفاف و سبک شمردن باشد. ولی حق آن است که بگویم هبوط اعم از قهری و اختیاری است مثل . که در باره سنگها است و قهری است و مثل . که اختیاری است. و نیزآن گاهی بر سبیل استخفاف است مثل . که در باره شیطان و بر سبیل استخفاف است و نحو . که به جای استخفاف تعظیم است. * . هبوط در این آیه به معنی حلول و دخول است چنانکه از مجمع نقل شد یعنی: موسی «علیه السلام» به بنی اسرائیل گفت به شهری داخل شوید و در آن مسکن گزینید در آنجا آنچه خواهید برای شما هست. در قاموس و اقرب نیز به این معنی تصریح شده است در نهج البلاغه نامه 18 به عبدالله بن عباس مینویسد:«اِعْلَمْ اَنَّ الْبَصْرَةَ مَهْبِطُ اِبْلیسْ» ظاهرا مراد از آن محل حلول است . * . این آیه در باره خروج آدم و زنش از بهشت است . این آیه نیز در باره آن دو است ظاهرا مراد از «اِهْبِطُوا» به قرینه «فَاِمَّا یَأْتِیَّنَکُمْ...» آدم و زنش و مطلق آدمیان است گرچه آن وقت جز دو نفر نبودند و در آیه «اِهِبْطا» خطاب به آن دونفر است ولی «بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدوُّ فَاِمَّا یَأْتِیَّنَکُمْ مِنی هُدیً...» باز راجع به عموم است. نمیشود از «اِهْبِطُوا - اِهْبِطا» استفاده کرده که باغ آدم و حوا در آسمان بود و از آن فرود آمدهاند شاید آن مثل «یا نوُحُ اِهْبطْ» باشد که به معنی خارج شدن از کشتی است و اگر شبهه را قوی گرفتیم باید گفت محلیکه آدم و زنش در آن بودند در بلندی بود، اینها در صورتی است که ماجرای هبوط آدم بطور تمثیل نباشد.
