امام مبین
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
واژه امام در معانی گوناگونی همچون: جاده ، ریسمان بنایی ، رهبر و پیشوای گروهی از مردم به کار رفته است. برخی واژه پژوهان قرآن در مقام شمارش کاربردهای مختلف این واژه به ۵ معنای ذیل اشاره کرده اند: رهبر، دفتر اعمال آدمیان، لوح محفوظ ، کتاب تورات ، راه اصلی و مرکزی.
توضیح واژه مبین
واژه مبین از ریشه «بیان» به معنای کشف و ظهور اشتقاق یافته و با «بَوْن» به معنای تفاوت و «بَیْن» به معنای وصل و فراق هم ریشه است. پیوند معنایی این سه مفهوم را این گونه گفته اند که کشف و ظهور هر شیء معمولا از طریق ذکر تفاوت و تشابه آن شیء با دیگر اشیا حاصل می شود. دو واژه «مُبین» و «بیّن» هم معناست؛ اما «مبین» از تأکید بیشتری برخوردار بوده و افزون بر ظهور و انکشاف، از حالت اظهار و کاشفیت برای دیگر اشیا نیز برخوردار است، به همین سبب گاه تنها از حیث نخست لحاظ شده و به صورت لازمی به کار می رود و گاه به حیث دوم آن نیز توجه شده و به صورت متعدی به کار می رود.
کاربرد واژه در قرآن
تعبیر «امام مبین» دو بار در قرآن به کار رفته که بار نخست درباره علم جامع خداوند به اعمال و رفتار همه آدمیان و بار دوم در ارتباط با نزول عذاب بر دو شهر قوم لوط و شعیب است.خداوند در آیات نخست سوره یس ، پس از بیان گمراهی، کوردلی و عناد کفرپیشگان در برابر پیام های آسمانی رسولان، از علم جامع خویش به کارهای گذشته و آثار برجای مانده از آنان یاد می کند: «... و نَکتُبُ ما قَدَّموا وءاثرَهُم و کُلَّ شَیء اَحصَینهُ فی اِمام مُبین» غالب مفسران، امام مبین را در این آیه به معنای لوح محفوظ دانسته اند که در آیات دیگر از آن به « امّ الکتاب » و « کتاب مبین » یاد شده است، با این حال در بیان تعریف آن دچار اختلافاتی شده اند که در نمونه ای از این تعاریف، حاوی اعمال و آثار انسان ها و بلکه در برگیرنده همه اشیا و موجودات دانسته شده و فرشتگان در اجرای وظایف خویش به عمل بر طبق آن موظف شمرده شده اند. (لوح محفوظ) شماری دیگر از مفسران، تعبیر مورد نظر را به معنای نامه اعمال آدمیان دانسته و بخش نخست آیه را به استشهاد آورده اند: «و نَکتُبُ ما قَدَّموا و ءاثرَهُم» این تفسیر در برخی روایات شیعه نیز به چشم می خورد.
از دیدگاه علما
...
[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
این واژه از ریشه «ا م م» به معنای اصل و مرجع، اشتقاق یافته و در همه کاربردهای گوناگون آن نامی برای کس یا چیزی است که به سویش توجه شده و به نحوی از آن پیروی می کنند.
واژه امام در معانی گوناگونی همچون: جاده، ریسمان بنایی، رهبر و پیشوای گروهی از مردم بکار رفته است. برخی واژه پژوهان قرآن در مقام شمارش کاربردهای مختلف این واژه به 5 معنای ذیل اشاره کرده اند: رهبر، دفتر اعمال آدمیان، لوح محفوظ، کتاب تورات، راه اصلی و مرکزی.
واژه مبین از ریشه «بیان» به معنای کشف و ظهور اشتقاق یافته و با «بَوْن» به معنای تفاوت و «بَیْن» به معنای وصل و فراق هم ریشه است. «بین» پیوند معنایی این سه مفهوم را این گونه گفته اند که کشف و ظهور هر شیء معمولا از طریق ذکر تفاوت و تشابه آن شیء با دیگر اشیا حاصل می شود. دو واژه «مُبین» و «بیّن» هم معناست؛ اما «مبین» از تأکید بیشتری برخوردار بوده و افزون بر ظهور و انکشاف از حالت اظهار و کاشفیت برای دیگر اشیا نیز برخوردار است، به همین سبب گاه تنها از حیث نخست لحاظ شده و به صورت لازمی بکار می رود و گاه به حیث دوم آن نیز توجه شده و به صورت متعدی بکار می رود.
تعبیر «امام مبین» دو بار در قرآن بکار رفته که بار نخست درباره علم جامع خداوند به اعمال و رفتار همه آدمیان (سوره یس/36 ، 12) و بار دوم در ارتباط با نزول عذاب بر دو شهر قوم لوط و شعیب (سوره حجر/15، 79) است.
خداوند در آیات نخست سوره یس پس از بیان گمراهی، کوردلی و عناد کفرپیشگان در برابر پیامهای آسمانی رسولان، از علم جامع خویش به کارهای گذشته و آثار برجای مانده از آنان یاد می کند:
غالب مفسران، امام مبین را در این آیه به معنای لوح محفوظ دانسته اند که در آیات دیگر از آن به «امّ الکتاب» (برای نمونه نک: سوره رعد/13، 39) و «کتاب مبین» (برای نمونه نک: سوره انعام/6، 59) یاد شده است.
با این حال در بیان تعریف آن دچار اختلافاتی شده اند که در نمونه ای از این تعاریف، حاوی اعمال و آثار انسانها و بلکه در برگیرنده همه اشیا و موجودات دانسته شده و فرشتگان در اجرای وظایف خویش به عمل بر طبق آن موظف شمرده شده اند.(=> لوح محفوظ) شماری دیگر از مفسران، تعبیر مورد نظر را به معنای نامه اعمال آدمیان دانسته و بخش نخست آیه را به استشهاد آورده اند: «و نَکتُبُ ما قَدَّموا وءاثرَهُم» این تفسیر در برخی روایات شیعه نیز به چشم می خورد.
[ویکی فقه] امام مبین (قرآن). امام مبین (قرآن)، یکی از اسامی و صفات قرآن را می گویند.
در آثار علوم قرآنی ، "امام مبین" به عنوان یکی از اوصاف و صفات قرآن شمرده شده است، و آن را مستند به آیه ۱۲ سوره یس کرده اند: (... وکل شیء احصیناه فی امام مبین).
معنای دیگر
البته در معنای امام مبین- در آیه مذکور- وجوه دیگری هم گفته شده است. برخی مفسران «امام مبین» را لوح محفوظ دانسته اند، و برخی دیگر امام علی علیه السّلام را مصداق «امام مبین» شمرده اند.
