دانشنامه اسلامی
طغو (۳۹ بار)طغی (۳۹ بار)
«طاغوت» صیغه مبالغه از مادّه «طغیان» به معنای تعدی و تجاوز از حدّ و مرز است، و به هر چیزی که سبب تجاوز از حدّ گردد، گفته می شود; از این رو شیاطین، بتها، حکام جبار و مستکبر و هر معبودی غیر از پروردگار، و هر مسیری که به غیر حق منتهی می شود، همه، طاغوت است.
این کلمه هم به معنای مفرد و هم به معنای جمع استعمال می شود، هر چند گاهی آن را به «طواغیت» جمع می بندند.
بعضی از مفسران، مانند «زمخشری» در «کشّاف» معتقدند: «طاغوت» در اصل «طَغَیُوت» (بر وزن فعلوت) همانند «ملکوت» بوده، سپس مقلوب شده و لام الفعل بر عین الفعل تقدم یافته و «طَیَغُوت» شده، و بعد از تبدیل یاء به الف «طاغوت» گردیده، و از چند جهت معنا تأکید را می رساند; صیغه مبالغه، معنای مصدری، و قلب.
این کلمه هشت بار در قرآن کریم آمده و مراد از آن خدایان دروغین و مردمان متجاوز و طاغی است مثل: ، و مثل . آن در اصل مصدر است و قبل از اعلال طغیوت (به فتخ طا،غ) بود مثل رغبوت، رهبوت، دحموت. سپس یاء به جای غین آمد و به واسطه تحرک و انفتاح ما قبل مبدل به الف شد. دلیل مصدریّت آن صحت اطلاقش به مفرد و جمع است. (مجمع) گر چه اصل آن مصدر است ولی به جای فاعل یعنی طاغی به کار میرود. راغب گوید: طاغوت عبارت است از هر متجاوز و هر معبود جز خدای و در واحد و جمع استعمال میشود. در آیه «فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطّاغُوتِ» آن را شیطان، کاهن، ساحر، طاغیان انس و جنّ، بتها، هر معبود دروغین گفتهاند، قول اول از امام صادق علیه السلام نیز مروری است و نیز آن در آیه به معنی جمع است.
