دانشنامه اسلامی
نفق (۱۱۱ بار)
نَفَق (بروزن فرس) و نَفاق (به فتح - ن) به معنی خروج یا تمام شدن است. در مجمع ذیل آیه . فرموده: اصل نفق به معنی خروج است. و در ذیل آیه . فرموده انفاق اخراج مال است «اَنْفَقَ مالَهُ»مال خویش را از ملکش خارج کرد. در لغت آمده: نَفَقَتِ الدَّابَّةُ نُفُوقاً :ماتَ وَ خَرَجَ روُحُها». راغب میگوید: «نَفَقَ الشَّیْءُ: مَضی وَ نَفِدَ» یعنی شیء رفت و تمام شد در صحاح گوید:«نَفَقَ الزَّادُ نَفْقاً: نَفِدَ» توشه تمام شد. زمخشری از یعقوب نقل کرده: «نَفِدَ الشَّیْءُ و نَفَقَ واحِدٌ» یعنی هردو به یک معنی است. علی هذا انفاق را از آن انفاق گویند که شخص مال را بدان وسیله از دستش خارج میکند و یا فانی مینماید. . آنچه از مال در راه خدا خرج میکنید خدا به آن دانا است . بگو اگر مالک خزائن رحمت پروردگارم بودید آن وقت از خرج کردن امساک میکردید از ترس آنکه خرج کنید تمام شود، راغب آن را لازم و به معنی تمام شدن دانسته است. نَفَقَةُ: آنچه خرج و مصرف میشود. . آنچه از نفقه خرج کردید و یا نذریکه انجام دادید خدا آن را میداند. جمع آن نفقات است. . انفاق انفاق یعنی خرج مال در راه خدا اعم از واجب و مستحب از چیزیهایی است که قرآن و روایات درباره آن بسیار تشویق کردهاند و آن یکی از اسباب تعدیل ثروت و پر کردن شکاف جامعه هاست، بخل و امساک هر قدر مذموم و منهی است در مقابل انفاق مانند آن و بیشتر از آن ممدوح میباشد. خداوند میفرماید: . و نیز آنان را به زارعی تشبیه کرده که با کاشتن یک دانه، هفتصد دانه بلکه بیشتر به دست میآورند . نفاق نفاق مصدر است به معنی منافق بودن، منافق کسی است که در باطن کافر و در ظاهر مسلمان است . طبرسی در وجه تسمیه در جائی میگوید: منافق به سوی مؤمن با ایمان خارج میشود و به سوی کافر با کفر. و در جای دیگر میگوید: علت این تسمیه آن است که منافق از ایمان به طرف کفر خارج شده است. ناگفته نماند: نَفَق (بر وزن فرس) نقبی است در زیر زمین که درب دیگری برای خروج دارد و در آیه . مراد همان نقب است یعنی اگر بتوانی نقبی در زمین یا نردبانی بر آسمان بجوئی. و نیز ناگفته نماند: یربوع خزنده ایست شبیه به موش (شاید موش صحرائی یا راسو بوده باشد) این خزنده دو لانه میسازد یکی به نام نافقاء که آن را مخفی میدارد دیگری به نام قاصعاء که آشکار است چون دشمن در قاصعاء به آن حمله کند وارد نافقاء شده و از آن خارج میشود این مطلب در صحاح و قاموس و اقرب الموارد نقل شده، طبرسی در علت تسمیه نافقاء فرموده که: یربوع از آن خارج میشود. به نظر راغب در مفردات و فیومی در مصباح تمسیه منافق از «نَفَق» به معنی نقب است که از راهی به دین وارد و از راه دیگری خارج میشود. به هر حال منافق را از آن منافق گوئیم که از ایمان خارج شده چنانکه از طبرسی نقل شد و یا از دری وارد و از در دیگری خارج شده چنانکه از راغب نقل گردید و شاید از . علت تسمیه را فهمید که فسق به معنی خروج است. فعل نفاق از باب مفاعله آید مثل: . منافق از کافر خطرناکتر و عذاب او در آخرت از کافر سختتر است زیرا به حکم دزد خانگی است و پلی است که کفار به وسیله آن به خرابکاری در اسلام راه مییابند قرآن مجید میفرماید: . منافقان در پائینترین درجه آتش هستند و نیز فرموده: . در صدر اول اسلام منافقان در کارهای رسول خدا «صلی اللَّه علیه و آله» بسیار کارشکنی کردند حالاتشان اغلب در سوره توبه که در سال نهم هجرت نازل شده و در سوره منافقون و جاهای دیگر مذکور است و نیز زنان منافق نیز کم نبودهاند که قرآن پنج بار «منافقات» را در ردیف «منافقین» آورده است.
