دانشنامه اسلامی
مرحوم شانه چی در مقدمه کتاب مینویسد: ملل و نحل از دو نظر به دو علم بستگی دارد: اول از نظر درستی و نادرستی اصل اعتقاد و مذهب، که از این جهت جزو علوم عقلی است و در فلسفه و کلام باید مورد بحث واقع شود. دوم از نظر آشنایی به زمان پیدایش و اطلاع بر خلاصه معتقدات مذاهب و تحولات تاریخی بدون لحاظ جرح و تعدیل و اثبات و نفی، که مربوط به تاریخ و از شعب آن است.
مورد توجه ما در این جا، بحث تاریخی در مورد شعب تیره های دین اسلام، و داستان پیدایش و سرگذشت مذاهب اسلامی، و تحولات و تشعبات هر مذهب است که به نام " تاریخ مذاهب اسلامی " از آن یاد شود.
بنابراین، کتاب گر چه بیان گر عقاید و اعتقادات فرقه های اسلامی است، و لیکن هدف اصلی بیان تاریخی پیدایش و رشد و نمو مذاهب و انشعاب فرق اسلامی است و در پی بیان منشاء این انشعابات و افتراقات اعتقادی در بستر تاریخ است، لذا جنبه تاریخی بر جنبه کلامی مباحث برتری دارد.
انگیزه تألیف، بیان مختصری از تاریخ پیدایش و تحولات فرق اسلامی است، که با جمع آوری تمامی یا بیشتر فرق نامیده شده در کتب تاریخی و ملل و نحل، نگاهی کلی بدست داده و اطلاعات مناسبی را نسبت به انشعابات و تقسیمات فرقه ای در اسلام ارائه می دهد، تا با ترسیم فهرستی از فرق اسلامی راه گشای محققین در این بخش بوده باشد.
