دانشنامه اسلامی
مباحث الفاظ در علم اصول ، به مباحث مربوط به معانی الفاظ و تشخیص ظهور آن ها گفته می شود، و از آن جایی که این مباحث در استنباط حکم شرعی به کار می رود، مباحث اصولی به حساب می آید، مانند:بحث ظهور امر در وجوب ، یا ظهور جمله شرطیه در مفهوم.البته باید توجه داشت که در مبحث الفاظ، از ظواهر کلمات هر متکلمی، چه شارع و چه غیر آن، بحث می شود، اما هدف اصلی، تشخیص ظواهر الفاظ کتاب خدا و سنت معصومین(علیهم السلام)به منظور استنباط احکام از آن ها است.در مبحث الفاظ، یک بحث کبروی و یک بحث صغروی وجود دارد. هدف از بحث کبروی، اثبات حجیت ظواهر الفاظ ، و مقصود از بحث صغروی، تشخیص صغراهای اصالتِ ظهور است؛ برای مثال، بعد از تشخیص این که «امر در وجوب ظهور دارد»، آن را صغرای «هر ظهوری حجت است» قرار داده و سپس حکم وجوب را نتیجه می گیریم.
طرق تشخیص ظهور الفاظ در معانی
نکته اول:برای تشخیص ظهور الفاظ در معانی، سه راه ذکر شده است:۱. وضع واضع، مثل: ظهور عام در عموم؛۲. اطلاق کلام و مقدمات حکمت ، مثل: ظهور مطلق در اطلاق؛۳. حکم عقل ، مثل:ظهور صیغه افعل و ماده امر در وجوب.
مباحث ظواهر الفاظ
نکته دوم:درباره ظواهر الفاظ، در دو بخشِ مواد الفاظ مثل:«ض، ر، ب» و هیئت الفاظ مثل: هیئت «افعل» بحث می شود. در هیئت هم از دو جهت (یکی هیئت مفردات ، مثل: هیئت امر و نهی و مشتق ، و دیگری هیئت های جملات ترکیبیه ، مثل:هیئت جمله شرطیه و...) گفتوگو می شود.
