میلاجرد

لغت نامه دهخدا

میلاجرد. [ ج ِ ] ( اِخ ) قصبه ای جزء دهستان شراء پایین بخش وفس شهرستان اراک واقع در 13هزارگزی جنوب باختری کمیجان سر راه همدان به کمیجان با 3684 تن سکنه. آب آن از رودخانه شراء است. این قصبه یکی از آبادیهای بسیار قدیمی و نام اولیه آن میلادگرد بوده. حسن بن محمد قمی در کتاب تاریخ قم بانی آن را میلاد گرگین می داند که به امر شاه کیخسرو آن را بنا نهاده است. این آبادی یک بار در حمله مغول و بار دیگر در فتنه افغان ویران شده است.خرابه های آبادی قدیم و آثار برج و بارو و علایم خندق اطراف کاملاً نمایان است. ضمن حفریات اشیاء قدیمی درآن مشاهده می شود. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 2 ).
میلاجرد. [ ج ِ ] ( اِخ ) دهی است از دهستان طرق رود بخش نطنز شهرستان کاشان ، واقع در 16هزارگزی جنوب خاوری نطنز با 600 تن سکنه. آب آن از قنات و راه آن ماشین رو است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 3 ).
میلاجرد. [ ج ِ ] ( اِخ ) دهی است از دهستان درجزین بخش رزن شهرستان همدان ، واقع در 40هزارگزی جنوب باختری رزن با 383 تن سکنه. آب آن از قنات و راه آن مالرو است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5 ).

فرهنگ فارسی

جنوب باختری مکیجان سر راه مکیجان به همدان واقع است . دامنه و سردسیر است و ۳۶۸۴ تن سکنه دارد. آب آن از رودخانه ثراه تامین میشود. محصول عمده اش غلات انگور و لبنیات می باشد. میلاجرد را در قدیم میلاگرد می گفتند و حسن بن محمد قمی در تاریخ قم بانی آنرا میلاد گرگین میداند که بامر کیخسرو آنرا بنا نهاد . در هجوم مغول و نیز در فتنه افغان ویران شد. خرابه های آبادی قدیم و آثار برج و بارو و علائم خندق اطراف آن هنوز باقی است . نام یکی از پهلوانان ایران است که چون کیکاوس بمازندران رفت ایران را باو سپرد
دهی است از دهستان درجزین بخش رزن شهرستان همدان

دانشنامه عمومی

میلاجرد شهری است در شهرستان کمیجان استان مرکزی است. این شهر در ۲۰ کیلومتری جنوب کمیجان قراردارد.
حسن بن محمد قمی در کتاب تاریخ قم می نویسد: «میلاذبن جرجین ( میلاد گرگین ) آن موضع را بنا کرده است و آنچنان بوده است که میلاد بدان موضع فرود آمده است. » این شهر را «میلادگِرد» نام نهادند که ترکیبی از دو کلمه «میلاد» و «گِرد» است. میلاد نام یکی از پهلوانان ایرانی است و او را پدر گرگین می دانند. این عنوان به مرور زمان به میلاجرد تغییر پیدا کرده است.
طبق مطالعات انجام شده بر روی تپه های باستانی قلعه تپه میلاجرد تاریخچه این شهر به ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد.
قلعه تپه میلا جرد مربوط به دوران های تاریخی پس از اسلام است و در میلاجرد، غرب شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۴۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
میلادگرد از لحاظ لغوی: میلاگرد از دو واژهٔ میلاد + گرد تشکیل شده گرد یعنی آبادی و میلادگرد یعنی جایی که میلاد بنا کرد، میلاد نام یکی ازپهلوانان ایران است که چون کیکاووس به مازندران رفت ایران را به او سپرد و پسرش گرگین نیز از پهلوانان است. آقای دکتر پرویز ازکایی در کتاب «از درگزین تا کاشان» چنین می نگارد. که پساوند کِرد، گِرد، جِرد، غالباً در گویشهای مادی و پهلوی جبالی تداول داشته مانند دارابگرد، دستجرد و … میلاجرد یکی از قدیمی ترین شهرهای مرکزی ایران است که یکی از سرداران ایرانی به نام میلادگرد آن را بنا نهاد، تاریخ قم بنای این شهر را به «میلادگرگین» نسبت داده و آنگونه که برمی آید شهری بوده است بین اصفهان و همدان و ساوه که با این شهرها برابری می کرده. صاحب کتاب «تاریخ قم» می فرماید: بانی آن میلادگرگین این شهر را به امر کیخسرو بنا نهاد.
تاریخ قم صفخه ۵۷ و صفحه ۸۵–۸۴
گویند چون کیخسرو به همدان فرود آمد غیر از همدان و ری شهری ندید پس ساوه و میلاجرد را بنا کرد.
در شمارش رستاقهای اصفهان گوید: مراد از رستاق شهر ساوه نیست که از کوره همدان است، بلکه غیر آن است و الیوم شهریست که آن را میلاجرد می خوانند. صاحب کتاب «تاریخ قم» تاریخ بنای این شهر را اینگونه بیان می کند: میلاد بن جرجین «میلادگرگین» میلاجرد را بنا کرده و آنچنان بود که: میلاد به آن موضع فرود آمد و در آن وقت رودخانه ای بوده است، کیخسرو از او پرسید کجا فرود آمدی؟ او به زبان پهلوی گفت: به لایی فرود آمدم، یعنی به رودخانه ای وجای سیل فرود آمدم. پس کیخسرو او را گفت که اینجا شهری بنا کن. میلاد آن را بنا کرد و به نام خود نهاد. میلادگرد بعدها به صورت میلاگرد با حذف دال میلاد و تبدیل «گاف» فارسی به «جیم» عربی تلفظ و در مکاتبات وارد شده است. جناب حمدالله مستوفی مورخ قرن هفتم در کتاب «نزهة القلوب» صفحه ۷۲ از میلاجرد نامی برده و آن را از قراء معظم ناحیت سوم همدان شمرده است. نزهته القلوب صفحه ۷۲
میلاجرد (همدان). میلاجرد ( همدان ) ، روستایی از توابع بخش شرا شهرستان همدان در استان همدان ایران است.
این روستا در دهستان چاه دشت قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن۲۸۷ نفر ( ۹۷خانوار ) بوده است.

دانشنامه آزاد فارسی

میلاجِرْد
شهری در استان مرکزی، شهرستان کمیجان، و مرکز اداری بخش میلاجرد. با ارتفاع ۱,۶۵۰ متر، در منطقه ای نیمه کوهستانی، در ۷۴کیلومتری شمال غربی اراک و ۱۶ کیلومتری جنوب غربی کمیجان، سر راه کمیجان به ملایر، قرار دارد. اقلیم آن معتدلِ مایل به سرد و نیمه خشک و جمعیت آن ۸,۹۳۱ نفر است (۱۳۸۵).