نفس اماره

لغت نامه دهخدا

( نفس امارة ) نفس امارة. [ ن َ س ِ اَم ْ ما رَ / رِ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) نفسی که میل کند به طبیعت بدنی و امر دهد به لذت و شهوات حسی و قلب را به جهت سفلی بکشاند، و آن مأوای بدی ها و منبع اخلاق ذمیه است. ( از تعریفات ). خواهش طبیعت انسان که به سوی لذات دنیوی باشد، اماره به معنی بسیار امرکننده و سخت حکم کننده است. ( از غیاث اللغات ) ( از آنندراج ). روح انسانی را به اعتبار غلبه حیوانیت نفس اماره گویند از جهت آنکه صاحب آن را همواره امر به کارهای بد می کند.( فرهنگ مصطلحات عرفا از شرح فصوص ص 10 ) :
کند مرد را نفس اماره خوار
اگر هوشمندی عزیزش مدار.سعدی.تو دانی که مسکین و بیچاره ایم
فرومانده نفس اماره ایم.سعدی.

فرهنگ فارسی

نفسی که میل کند به طبیعت بدنی و امر دهد به لذت و شهوات حسی و قلب را به جهت سفلی بکشاند و آن ماوای بدی ها و منبع اخلاق ذمیه است . خواهش طبیعت انسان که بسوی لذات دینوی باشد اماره بمعنی بسیار امر کننده و سخت حکم کننده است . روح انسانی را به اعتبار غلب. حیوانیت نفس اماره گویند از جهت آنکه صاحب آنرا همواره امر به کار های بد می کند .

دانشنامه آزاد فارسی

نفسِ امّاره
رجوع شود به:نفس

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] نفس اماره همان نفس سرکش است که انسان را به گناه فرمان می دهد و به هر سو می کشاند. لذا به او اماره گفته اند.
دانشمندان علم اخلاق، برای نفس سه مرحله قائل اند که در قرآن در این زمینه آیاتی وجود دارد.
← نفس اماره
برخی ویژگی های نفس اماره، عبارت اند از:
← مطیع هوی و هوس
در روایات، جهاد به اعتباری بر دو قسم تقسیم شده است؛ جهاد اکبر و جهاد اصغر.
← جهاد اصغر
...
[ویکی شیعه] نفس اَمَّاره، نیرویی در وجود انسان که او را به سوی بدی و گناه می کشاند. این اصطلاح از آیه ۵۳ سوره یوسف گرفته شده و مخالفت با خواسته های آن جهاد نفس نام دارد. برخی آن را پایین ترین مرتبه نفس می دانند.
نفس اماره نیرویی در درون آدمی است که او را به سمت گناه و برآوردن خواهش های نفسانی فرمان می دهد. اماره صیغه مبالغه است و کثرت را می رساند گفته شده اماره حکایت از آن دارد که نفس همواره در حال فرمان به بدی است.
این اصطلاح از آیه «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَ ةٌ بِالسُّوءِ؛ نفس قطعاً به بدی امر می کند» گرفته شده است. و مفسران منظور از انفس را در آیه «بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَمْرا؛ بلکه نَفْس شما کاری را برای شما آراسته است» نیز نفس اماره می دانند.
[ویکی فقه] نفس اماره (قرآن). نفس امّاره، مایل به طبیعت بدنیّه و جامع قوّه غضب و شهوت در انسان است و به لذّات و شهوات فرمان مى دهد و دل را به سوى پستیها مى کشاند. و این نفس را به جهت آنکه به مقتضاى شهوات و خواسته هاى شیطان روى آورده -و به بدیها امر مى کند- «امّارة بالسّوء» نیز مى گویند.
اطاعت برخى از انسانها از نفس امّاره:۱. فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرِینَ.
مائده/سوره۵، آیه۳۰.
...