شب بو

لغت نامه دهخدا

شب بو. [ ش َ ] ( اِ مرکب ) شب انبوی. شب بوی. منثور. گلی که در شب بو میدهد و در روز بو ندارد و آن اقسام دارد. ( فرهنگ نظام ). گیاهی است از تیره صلیبیان که زینتی است و ارتفاعش بین 30 تا 70 سانتیمتر است و بسبب دارا بودن گلهای معطر و زیبا غالباً در باغچه ها کشت میشود برگهایش سبز روشن و گلش معطر و زرد و به الوان دیگر نیز میباشد. میوه اش خورجین و پوشیده از کرکهای کوتاه است. در این گیاه «آلکالوئیدی » به نام «کری ئین » و «گلوکزیدی » به نام «کرانتین » یافت میشود که به مقدار فراوان در دانه گیاه موجود است. دانه شب بو دارای روغنی است به مقدار زیاد که شامل اسیدهای : «اروسیک » و «لینولئیک » و «لینولنیک » میباشد. سابقاً در پزشکی این گیاه را در مورد سقط جنین بکار میبردند. شقاری. شمشم. خمخم. خیرو. خیری. شب بوی. توضیح آنکه بیخ شب بو را که به نام علف مریم نیز خوانده میشود، با این گیاه نباید اشتباه کرد. ( فرهنگ فارسی معین ). و نیز رجوع به گیاهشناسی گل گلاب ج 1 ص 207 شود.
- شب بوی انگلیسی ؛ گیاهی است از تیره صلیبیان که آن راعلف سیر نیز گویند. ارتفاعش بین 30 تا 50 سانتیمتر و قسمتهای تحتانی آن کمی کرک دارد. ریشه و برگ این گیاه اگر در بین انگشتان فشرده شود بوی سیر از آن استشمام میشود و در اکثر نقاط ایران میروید. سیرک. حشیشه القثوم. سیرج. صارمساق اوتی. ( فرهنگ فارسی معین ).
- شب بوی باغی ؛ گیاهی است که آن را شب بوی سلطانی نیز گویند. ( فرهنگ فارسی معین ).
- شب بوی خانمی ؛ گیاهی است که آن را شب بوی هراتی نیز گویند. ( فرهنگ فارسی معین ). رجوع به شب بوی هراتی شود.
- شب بوی درختی ؛ یا شب بوی سلطانی. ( فرهنگ فارسی معین ).
- شب بوی دریایی ؛ گونه ای شب بو که دارای گلهای نسبتاً درشت بنفش قرمزرنگ است و تکثیرش بوسیله تخم به عمل می آید. ( فرهنگ فارسی معین ). رجوع به شب بوی سلطانی شود.
- شب بوی زرد ؛ نوعی شب بو که دارای گل زرد است و بعلت زیبایی گلهایش بیشتر از انواع دیگر مورد توجه است. خیری اصفر. منثور اصفر. توضیح : منظور از گل خیری که در ضمن اشعار گویندگان ادوار مختلف پارسی زبان آمده ، همین گل است زیرا گلهایش دارای رنگ طلایی و تلألؤ خاصی است. ( فرهنگ فارسی معین ).
- شب بوی سلطانی ؛ گونه ای شب بو که دارای گلهای زرد یا بنفش است و برگهایش دانه یی میباشد و ارتفاعش بالغ بر یک متر میشود و پایا است. شب بوی باغی. شب بوی درختی. منثور بری. خیری اصفر.( فرهنگ فارسی معین ).

فرهنگ معین

( ~ . ) (اِمر. ) گیاهی است از تیرة صلبیان که زینتی است و به سبب دارا بودن گل های معطر و زیبا غالباً در باغچه ها کشت می شود. شب بوی ، شقاری ، شمشم ، خمخم ، خیرو، خیری نیز گفته می شود.

فرهنگ عمید

گیاهی زینتی باساقۀ بلند و گل هایی به رنگ های مختلف، شب انبوی، خیرو، خیری، هیری، زراوشان.

فرهنگ فارسی

گیاهی است از تیره صلیبیان که زینتی است و ارتفاعش بین ۳٠ تا ۷٠ سانتیمتر است و به سبب دارا بودن گلهای معطر و زیبا غالبا در باغچه ها کشت می شود . برگهایش سبز روشن و گلش معطر و زرد و به الوان دیگر نیز می باشد . میوه اش خورجین و پوشیده از کرکهای کوتاه است . در این گیاه آلکالوئیدی به نام کری ئین و گلوکزیدی به نام کراتین یافت می شود که به مقدار فراوان در دانه گیاه موجود است . دانه شب بو دارای روغنی است به مقدار زیاد شامل اسیدهای اروسک و لینولئیک و لنولنیک می باشد . سابقا در پزشکی این گیاه را در مورد سقط جنین به کار می بردند شقاری شمشم خمخم خیرو خیری شب بوی . توضیح بیخ شب بو را که به نام علف مریم نیز خوانده میشود با این گیاه نباید اشتباه کرد . یا شب بوی انگلیسی . علف سیر . یا شب بوی باغی . شب بوی سلطانی . یا شب بوی خانمی . شب بوی هراتی . یا شب بوی درختی . شب بوی سلطانی . یا شب بوی دریایی . گونهای شب بو که دارای گلهای نسبتا درشت بنفش قرمز رنگ است و تکثیرش به وسیله تخم به عمل می آید یا شب بوی زرد . نوعی شب بو که دارای گل زرد است و به علت زیبایی گلهایش بیشتر از انواع دگر مورد توجه است خیری اصفر منثور اصفر . توضیح منظور از گلهایش دارای رنگ طلایی و تلالوئ خاصی است . یا شب بوی سلطانی . گونه ای شب بو که دارای گلهای زرد یا بنفش است و برگهایش دانه یی میباشد و ارتفاعش بالغ بر یک متر می شود و پایا است شب بوی باغی شب بوی درختی منثور بری خیری اصفر . یا شب بوی هراتی. گونه ای شب بو که دارای برگهای دراز و گلهای خوشه یی ارغوانی است . عطر گلهای این گونه شب بو از دیگر انواع بیشتر است . تکثیر این گیاه به وسیله پاجوش و گاهی به وسیله تخم است منسور منثور منسوب گل عروسان گل عروسون شب بوی خانمی .
گلی خوشبوبرنگ زردکمرنگ یاپررنگ وگاهی مایل برنگ، سرخ، بلندیش تایک مترمیرسد، ازگلهای زینتی است

فرهنگ اسم ها

اسم: شب بو (دختر) (فارسی) (طبیعت، گل) (تلفظ: šab bu) (فارسی: شب ‌بو) (انگلیسی: shab bu)
معنی: نام نوعی گیاه که عطر گل های آن در شب بیشتر است، ( در گیاهی ) گلی معطر و زینتی در رنگ های مختلف با ساقه ی بلند که مصرف دارویی داشته، گیاه این گل که دو ساله یا دائمی و زینتی است و انواع متعدد دارد، خیری، گلی معطر و زینتی در رنگهای متفاوت

دانشنامه عمومی

شب بو یا چلیپا یک سرده از گیاهان خانوادهٔ شب بویان است که شامل حدود ۵۰ گونه از گیاهان یک ساله، دوساله و چندساله است که برخی از آن ها زینتی هستند و به سبب دارا بودن گل های معطر و زیبا در باغچه ها کشت می شوند.
تاکنون حدود ۵۰ گونه شب بو شناسایی شده که نمونه هایی از آن ها عبارت اند از:
• شب بوی انگلیسی؛ این گیاه را علف سیر نیز گویند. ارتفاعش بین ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر و قسمت های تحتانی آن کمی کرک دارد. ریشه و برگ این گیاه اگر در بین انگشتان فشرده شود بوی سیر از آن استشمام می شود و در بیشتر نقاط ایران می روید. دیگر نام های آن: سیرک، حشیشه القثوم، سیرج و صارمساق اوتی است.
• شب بوی زرد؛ گونه ای شب بو که دارای گل زرد است و به علت زیبایی گل هایش بیشتر از انواع دیگر مورد توجه است. منظور از گل خیری که در برخی اشعار فارسی در ادوار مختلف آمده، همین گل است زیرا گل هایش دارای رنگ طلایی و تلألو خاصی است.
• شب بوی سلطانی؛ گونه ای شب بو که دارای گل های زرد یا بنفش است و برگ هایش دانه ای است و ارتفاعش بالغ بر یک متر می شود و پایا است. دیگر نام های آن: شب بوی باغی، شب بوی درختی، منثور بری، خیری و اصفر.
• شب بوی دریایی؛ گونه ای شب بو که دارای گل های نسبتاً درشت بنفش قرمزرنگ است و تکثیرش به وسیلهٔ بذر انجام می شود.
• شب بوی هراتی؛ گونه ای شب بو که دارای برگ های دراز و گل های خوشه ای ارغوانی است. عطر گل های این گونه شب بو از دیگر گونه ها بیشتر است. تکثیر این گیاه به وسیلهٔ پاجوش و گاهی به وسیلهٔ بذر است. دیگر نام های آن: منسوج، منثور، منسوب، گل عروسان، گل عروس و شب بوی خانمی است. این گونه در ایران و افغانستان می روید.
گونه های پذیرفته شده از سردهٔ شب بو:
• Matthiola afghanica Rech. f. & Köie
• Matthiola anchoniifolia Hub. - Mor.
• Matthiola arabica Boiss.
• Matthiola aspera Boiss.
• Matthiola boissieri Grossh.
• Matthiola bolleana Webb ex Christ
• Matthiola bucharica Czerniak.
• Matthiola caspica ( N. Busch ) Grossh.
• Matthiola chenopodiifolia Fisch. & C. A. Mey.
• Matthiola chorassanica Bunge ex Boiss.
• Matthiola codringtonii Rech. f.
• Matthiola crassifolia Boiss. & Gaill.
• Matthiola czerniakowskae Botsch. & Vved.
• Matthiola daghestanica ( Conti ) N. Busch
• Matthiola damascena Boiss.
• Matthiola dumulosa Boiss. & Buhse
• Matthiola erlangeriana Engl.
• Matthiola farinosa Bunge ex Boiss.
• Matthiola flavida Boiss.
• Matthiola fragrans ( Fisch. ) Bunge
• Matthiola fruticulosa ( L. ) Maire – sad stock
• Matthiola ghorana Rech. f.
• Matthiola glutinosa Jafri
• Matthiola graminea Rech. f.
• Matthiola incana ( L. ) W. T. Aiton – stock, hoary stock, gilly - flower
• Matthiola integrifolia Kom.
• Matthiola kralikii Pomel
• Matthiola livida ( Delile ) DC. – desert stock
• Matthiola longipetala ( Vent. ) DC. – night - scented stock
• Matthiola lunata DC.
• Matthiola macranica Rech. f.
• Matthiola maderensis Lowe
• Matthiola maroccana Coss.
• Matthiola montana Boiss.
• Matthiola obovata Bunge
• Matthiola odoratissima ( M. Bieb. ) W. T. Aiton
• Matthiola parviflora ( Schousb. ) W. T. Aiton
• Matthiola perennis Conti
• Matthiola perpusilla Rech. f.
• Matthiola puntensis Hedge & A. G. Mill.
• Matthiola revoluta Bunge ex Boiss.
• Matthiola robusta Bunge
• Matthiola scapifera Humbert
• Matthiola shehbazii Ranjbar & Karami
• Matthiola shiraziana Zeraatkar, Khosravi, F. Ghahrem. , Al - Shehbaz & Assadi
• Matthiola sinuata ( L. ) W. T. Aiton – sea stock
• Matthiola spathulata Conti
• Matthiola stoddartii Bunge
• Matthiola superba Conti
• Matthiola tatarica ( Pall. ) DC.
• Matthiola taurica ( Conti ) Grossh.
• Matthiola tianschanica Sarkisova
• Matthiola tomentosa Bél.
• Matthiola torulosa ( Thunb. ) DC.
• Matthiola tricuspidata ( L. ) W. T. Aiton – three - horned stock
• Matthiola trojana Dirmenci, Satil & Tümen

دانشنامه آزاد فارسی

نام تیره ای بزرگ از گیاهان جدا گلبرگ با نام Crucifereae و نیز نام گیاهان متعلق به چند جنس از این تیره. اعضای جنس های زیر متعلق به انواع شب بو هستند: شب بوی معطر وحشی (Matthiola)، شب بوی خیری یا زرد، شب بوی ایرانی (Hesperis)، شب بوی بیابانی یا کَلَمَک (Fortuynia)، شب بوی خاردار (Diceratella)، شب بوی صحرایی یا باهوشا (Malcolmia) و شب بوی کوهی (Micrantha).

ویکی واژه

گیاهی است از تیرة صلبیان که زینتی است و به سبب دارا بودن گل‌های معطر و زیبا غالباً در باغچه‌ها کشت می‌شود. شب بوی، شقاری، شمشم، خمخم، خیرو، خیری نیز گفته می‌شود.