خیزران

لغت نامه دهخدا

خیزران. [ خ َ زُ / زَ ] ( ع اِ ) ریشه های دراز در زمین از درخت هندی و نی. ( منتهی الارب ) ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ). || نوعی از چوب و نی باشد که بخم شدن نشکند و از آن تازیانه سازند. ( برهان قاطع ). نوعی از نی هندی که بخم شدن نشکند و از آن تازیانه سازند. ( ناظم الاطباء ). درخت بید که بهندی بینت گویند. ( غیاث اللغة ). درخت خیزران از گندمیان و صنعتی از دسته ای غلات است که دارای ساقه های نازک و بلند و محکم می باشد. ( از گیاه شناسی گل گلاب ص 296 ). چوب مورد. چوب آس. بامبو. درختی است ریشه دار که از ریشه آن حصیر و جز آن بافند و از چوب آن عصا و جز آن سازند. ( یادداشت مؤلف ) :
درفشی پس پشت سالار روم
نبشته بر او سرخ و پیروزه بوم
همای از بر و خیزرانش قضیب
نبشته بر او بر محب الصلیب.فردوسی.هندوان را آتش رخشنده روید شاخ رمح
زنگیان را شوشه زرین برآید خیزران.فرخی.گویی درخت باغ عدوی تو بوده است
کاندر زمین شکفته شود شاخ خیزران.فرخی.مرغ نهاد آشیان بر سر شاخ چنار
چون سپر خیزران برسر مرد سوار.منوچهری.می زعفران خور ز دست بتی
که گویی قضیبی است از خیزران.منوچهری.همه دشت او نوگل و خیزران
کهی بر سرش بیشه زعفران.اسدی.پر از خیزران بود و پر گاومیش.اسدی.پیچان و نوان نحیف و زردم
گویی بمثل شاخ خیزرانم.مسعودسعد.ز بیم خامه چون خیزران او شب و روز
چو خیزران بود اندر تن عدو ستخوان.ازرقی.ای زرین نعل و آهنین سم
وی سوسن گوش و خیزران دم.انوری ( از شرفنامه منیری ).شاه چون خورشید و در کف جوزهر
با کمند خیزران آمد برزم.خاقانی.در ید بیضای ثعبان از کمند خیزران
خصم را ضیق النفس زان خیزران انگیخته.خاقانی.شد چهره زردش ارغوانی
بالای خمیده خیزرانی.نظامی. || نیزه. || خله چوب که ملاحان بدان کشتی رانند. || دنباله کشتی. ( منتهی الارب ). ج ، خیازر.
- امثال :
مثل خیزران بر خود پیچد.
خیزران. [ خ َ زُ ] ( اِخ ) مادر امام محمدتقی امام شیعیان : و رضا علیه السلام او را [ مادر امام محمدتقی را ] خیزران نام نهاده است. ( تاریخ قم ص 200 ).

فرهنگ معین

(خَ یا خِ زَ ) (اِ. ) قسمی نی مغزدار که دارای ساقه های راست و محکم و بلند و خوشرنگ است . از شاخه های آن عصا و چوبدست سازندواز برگ وپوست آن ریسمان و فرش بافند.

فرهنگ عمید

۱. گیاهی پایا از تیرۀ گندمیان ویژگی نواحی گرم و مرطوب با ساقه های راست و بلند و برگ هایی شبیه خرما که از ساقۀ آن عصا، چوب دستی، و نیزه، و از برگ و پوست آن ریسمان و فرش، و از مغز آن تباشیر تهیه می شود، بامبو، نی هندی.
۲. = تباشیر

فرهنگ فارسی

بامبو، نی هندی، نی مغزداروخوش رنگ، ساقه بلند
( اسم ) ۱ - قسمی نی مغزدار از تیر. گندمیان جزو دست. غلات صنعتی دارای ساقه های راست و محکم و بلند و خوشرنگ . ارتفاعش به ۲٠ متر میرسد . برگهایش دراز و شبیه ببرگ خرماست . از شاخه های آن عصاو چوبدستی سازند و از برگ و پوست آن ریسمان و فرش بافند . ۲ - شخص دراز و لاغر .
مکانی است بنزدیکی رصافه بغداد

فرهنگ اسم ها

اسم: خیزران (دختر) (عربی) (مذهبی و قرآنی، طبیعت) (تلفظ: xeyzarān) (فارسی: خيزران) (انگلیسی: kheyzaran)
معنی: نام مادر امام محمد تقی ( ع )، نوعی نی مغزدار با ساقه ای محکم و بلند، ( اَعلام ) نام مادر امام محمّد تقی ( ع )، گیاهی پایا از خانواده گندمیان، ویژه مناطق گرم و مرطوب، با ساقه های بلند و محکم و برگهای دراز

دانشنامه عمومی

خـِیزَران ( به انگلیسی: Bambuseae ) با نام علمی ( Bambusa Vulgaris ) متنوع ترین تبار از گیاه بامبو است که گیاهی است چندساله از تیره گندمیان. بامبو درخت نیست بلکه علفی غول پیکر است. ساقه های نی در ردیف های متراکم رشد می کند و می تواند تا ارتفاع ۴۰ متر ( ۱۳۰ پا ) برسد.
بامبو یا خیزران در زیر تیره . Bambusoideae s. s قرار دارد این زیر تیره شامل گیاهان چوبی و علفی هستند و پراکندگی آن ها عمدتاً در نواحی گرمسیری است. گونه های علفی این گروه یک شاخه تکاملی را تشکیل می دهند اما بامبوهای چوبی از لحاظ تبارشناسی به دو شاخه تکاملی گرمسیری و معتدله تقسیم می شوند. بامبوهای چوبی با ساقه هایی به بلندی تا ۴۰ متر یقیناً شباهتی به چمن های موجود در علفزارها ندارند. گل دهی در بسیاری از بامبوهای چوبی نیز غیرعادی است و دوره های گلدهی تا ۱۲۰سال طول می کشد با وجود اینکه ساقه های منفرد فقط یک تا چند دهه زنده می مانند نوعی «ساعت» به طور ناگهانی ساقه ها را در سراسر دامنه پراکنش گونه به گل می برد.
سرده های مهم بامبوهای چوبی عبارتند از: Bambusa با ۱۲۰ گونه؛ Chusquea با ۱۰۰گونه؛ Arundinaria با ۵۰ گونه؛ Phillostachys با ۴۵ گونه؛ Sasa با ۵۰ گونه.
از چوب های بامبو در مصارف ساخت سازه های مدرن می توان استفاده کرد. به عنوان مصالح ساختمانی، بامبو به عنوان پوشش بام، سازه سقف و دیوار و عناصر باربر سازه ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. هر کدام از کشورهایی که در آن ها بامبو رشد می کند دارای نوع خاصی از روش های سنتی استفاده از بامبو هستند.
در مناطق گرمسیری رشد می کند تاکنون بیش از ۱۰۰۰ نوع در ۹۰ گروه متفاوت شناسایی و نام گذاری شده است. وجود چوب های بامبو باعث ترمیم خاک می شود. بامبو به صورت استوانه ای که به وسیله دیافراگمی عرضی در گروه ها تقسیم می شود بامبو با محور اصلی عمودی است.
در چین اکثر جنگلهای کم ارتفاع، قرنها پیش از بین رفتند. با این وجود، هنوز نیزارهایی که بامبو در خود دارند سراشیبی تپه ها را در غرب کشور می پوشانند. بامبو در کوه های استان ساچوان برای آخرین پانداهای باقی مانده که در حیات وحش زندگی می کنند خوراک تأمین می کند. این ناحیه احتمالاً دارای ۱۳۰۰ پاندا است.

دانشنامه آزاد فارسی

خیزَران (bamboo)
خیزَران
گروه بزرگی از گیاهان گندمی عظیم الجثه، متعلق به جنس Bambusa، تیرۀ گندمیان. عمدتاً در نواحی حاره ای و نیمه حاره ای یافت می شوند. ارتفاع بعضی از گونه های آن به ۳۶ متر می رسد. ساقۀ این گیاهان بندبند و توخالی است و در ساخت مبلمان و دیگر وسایل چوبی منزل، خانه، و قایق به کار می رود. شاخههای جوان گیاه خوراکی است و از ساقۀ آن کاغذ می سازند. خیزران قبل از مرگ فقط یک بار گل و بذر می دهد. این گیاه گاه ۱۲۰ سال عمر می کند.