معنی رکض | لغت یاب

لغت نامه دهخدا

رکض. [ رَ ] ( ع مص ) لگد زدن کسی شتر را.( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). بپای زدن. ( المصادر زوزنی ) ( دهار ). || پای جنبانیدن و منه : ارکض برجلک ؛ یعنی بجنبان. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). پای جنبانیدن اسب. ( آنندراج ). پای جنبانیدن. || اسب تاختن. ( غیاث اللغات ). راندن و اسب تاختن. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ) ( ناظم الاطباء ). تاختن و دوانیدن ستور و برانگیختن اسب را و پای زدن برای تاختن. ( آنندراج ). دوانیدن ستور. ( المصادر زوزنی ) ( ترجمان جرجانی ) ( غیاث اللغات ). || تاخت بردن. تاختن : از بطش و انتقام و رکض و اقتحام هراسان بودند. ( جهانگشای جوینی ). به رکض مأسور قهر و مأمور فرمان می شود. ( جهانگشای جوینی ). || گریختن و منه : فاذا هم یرکضون منها. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). گریختن. ( از آنندراج ) ( از اقرب الموارد ). || دویدن : رکض الفرس مجهولاً فرکض هو؛ یعنی دوانیده شد پس دوید. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ) ( ناظم الاطباء ). دویدن. ( المصادر زوزنی ). || بال جنبانیدن مرغ در هوا. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). بال جنبانیدن مرغ در پریدن. ( آنندراج ) ( از اقرب الموارد ). || ( اصطلاح عروض )نزد عروضیان نام بحری است از بحور شعر و آن از هشت بار فاعلن ترکیب می یابد و این بحر نوعی از متقارب است و آن را رکض الخیل نیز گویند [دویدن اسب ] و چون این بحر از مخترعات متأخران است بنام مُحدَث نیز نامیده می شود و متلاقی هم گفته اند همچنان که در جامع الصنایع بدین معنی اشاره نموده است. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). رجوع به محدث و متلاقی شود. توضیح. اولاً: چهار بار فاعلن از دایره متفقه است نه مختلفه. ثانیاً: نام آن بحر متدارک است نه رکض و محدث و متلاقی. ثالثاً: این بحر از موضوعات عروضی ابوالحسن اخفش است و جزءاصول اوزان عرب محسوب نمی شود و خلیل بن احمد نیز بعلت آغاز با سبب خفیف و در نتیجه سنگینی وزن با آن موافق نبوده است. رجوع به متدارک و المعجم ص 194 شود.

فرهنگ معین

(رَ ) [ ع . ] (مص ل . ) دویدن ، تاختن .

فرهنگ عمید

تاخت و تاز، حمله.

فرهنگ فارسی

( مصدر ) دویدن تاختن .

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی لَا تَرْکُضُواْ: فرار نکنید(کلمه رکض به معنای دویدن به تندی است )
معنی یَرْکُضُونَ: فرار می کنند (از کلمه رکض به معنای دویدن به تندی است )
تکرار در قرآن: ۳(بار)
«رکض» (بر وزن مکث) به معنای کوبیدن پا بر زمین، و گاه، به معنای دویدن آمده است; و در اینجا به معنای اول است.
به فتح (ر) پا به زمین زدن راغب گوید: آن زدن پا به زمین است هر گاه به سوار نسبت داده شود منظور دواندن اسب است مثل رکضت الفرس. و چون به راه رونده نسبت داده شود منظور راه رفتن است . پای خود را به زمین زن و با پایت راه برو این (چشمه) شستشو گاه است و خنک و آشامیدنی است. به نظر می‏آید که ایّوب طاقت راه رفتن نداشت و خدا به وی توجّه فرموده و نیرو داد و فرمود پا به زمین زن. * . مراد از رکض در آیه فرار کردن و گریختن است یعنی چون عذاب ما را احساس کردند آنگاه از دیارشان می‏گریختند نگریزید...