لغت نامه دهخدا
عمری ای نابکار چون غلبه
روی چونانکه پخته تفشیله.منجیک.یکی پای بریان ببرد از بره
همه پخته چیزی که بد یکسره.فردوسی.آن دیگ پخته بر جای است. ( تاریخ بیهقی ).
فرمان ترا چرا مطیع است
تا پخته خوری بدو و بریان.ناصرخسرو.آنکه به طعام رفته بود زهر در آن پخته کرد. ( شاهد صادق ).
|| رسیده. یانع. نضیج. مقابل نارسیده ، خام.نرسیده ، کال ، نارس : برها و میوه هاء پخته در وی بکمال رسد. ( نوروزنامه ).
در باغ ایادیش بر اشجار مروّت
پخته است و رسیده رطب و خار شکسته.سوزنی. || مجرّب. آزموده. محتاط. سنجیده. فهمیده. وزین. گران سنگ. وزین الرأی. مُنتبه. عاقل. ضابط. لَبیب. که از افراط و تفریط اندیشه بیرون است. جاافتاده. دانسته. مُدَبّر. باتدبیر. نیک اندیشیده :
خام گفتی سخن ولیکن تو
نیستی پخته چون بگوئی خام.فرخی.و وی مردی پخته و عاقبت نگر است. ( تاریخ بیهقی ). این رسول از معتمدان درگاه است باید که وی را پخته بازگردانیده آید تا این کارهای تباه شده به صلاح بازآید. ( تاریخ بیهقی ). جواب داد که نیک آمد امروز بازگردند و فردا پخته بازآیند که این مال سخت زود میبایدحاصل شود تا اینجا دیر نمانیم. ( تاریخ بیهقی ). با سواران پخته گزیده حمله افکندند. ( تاریخ بیهقی ).
ای پخته نگشته ز آتش عقل
امید تو بس خام می نماید.مسعودسعد.در زمانه ز هر چه جانور است
تا نشد پخته آدمی بتر است.سنائی.بسیار سفر باید تا پخته شود خامی.
صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی.سعدی ( دیوان چ مصفا ص 609 ).نشود مرد پخته ، بی سفری
تا نکوشی نباشدت ظفری.اوحدی. || تمام. کامل.بی نقص چنانکه قولی و فعلی. نیک اندیشیده :
هیچ مردی تمام و پخته نگفت
که ازو هیچ کاری آید خام.فرخی.در این باب رای زنند و کاری پخته پیش گیرند. ( تاریخ بیهقی ). تا بر کاری پخته از اینجا بازگردیم. ( تاریخ بیهقی ). به رسولی فرستاده آمد [ حصیری ] تا سلام و تحیت ما [ مسعود ] را اَطیبه و اَزکاه بخان رساند و اندر آنچه او را مثال داده آمده است شروع کند، چون تمام کرده آید و پخته ، با اصلی درست و قاعده ای راست بازگردد. ( تاریخ بیهقی ). آن باید که چون اینجا بازرسی با کاری پخته بازگشته باشی. ( تاریخ بیهقی ).
