لغت نامه دهخدا
زنجیره. [ زَ رَ / رِ ] ( اِ مرکب ) هر چیز مانا به زنجیر. ( ناظم الاطباء ). هر چیز شبیه به زنجیر. ( فرهنگ فارسی معین ) :
زآن زلف که ازحلقه همه زنجیرست
عمری است که بر من غم و سودا چیرست.
محمدبن نصیر ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ).
|| زنجیر خرد. آنچه چون زنجیری بر کنار ظرفی به زینت کنند. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). || نوعی گره های پیاپی. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). || تسلسل. دور تسلسل. ( ایضاً ). || دندانه ها که پیرامون مسکوک زرین یا سیمین کنند. تضاریس کنار قران و لیره و امثال آن. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). حاشیه ای که به شکل زنجیر در اطراف سکه و غیره آویزند. ( فرهنگ فارسی معین ). || حاشیه و کناره گرداگرد تصویر. ( ناظم الاطباء ). || حاشیه کاتبی وغیره که بدوزند. ( آنندراج ) ( از فرهنگ فارسی معین ) :
جز مشق جنون بر دل آواره من نیست
مسطر زدم از رشته زنجیره ورق را.محسن تأثیر ( از آنندراج ).بی حاشیه رنگین نشود نسخه کاتب
چون کاتبی ساده که زنجیره ندارد.محسن تأثیر ( از آنندراج ). || نقطه های سپیدی که برروی ناخن پدید می آیند. ( ناظم الاطباء ). || رشته گلابتون که با ابریشم تا بند و گرد لباس دوزند. ( از بهار عجم ) ( از آنندراج ) ( فرهنگ فارسی معین ). وجاهای دیگر نیز دوزند و در هندوستان کور به کاف تازی و رای مهمله و واو مجهول خوانند و قور به قاف لهجه بعضی است. ( بهار عجم ) ( آنندراج ) : و طرازی سخت باریک و زنجیره بزرگ و کمری از هزار مثقال... ( تاریخ بیهقی چ غنی ، یادداشت بخط مرحوم دهخدا ).
دیوانه ایم بر ما،باشد لباس زندان
زنجیر گردن ماست ، زنجیره گریبان.میر محمدطاهر حسنی ( از آنندراج ). || حبابهای خرد و بهم پیوسته پیرامون جام شراب و جز آن. ( از یادداشتهای بخط مرحوم دهخدا ).دایره هایی که بر روی سطح آب متشکل می شوند. ( ناظم الاطباء ).
- زنجیره بستن ؛ پیدا آمدن حبابهای خرد در گرداگرد شراب در ساغر و جز آن. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). || سلسله. رشته : زنجیره کوههای زاگرس ؛ سلسله کوههای زاگرس. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ).
زنجیره. [ زَرَ / رِ ] ( اِخ ) از طسوج قاساق. ( تاریخ قم ص 114 ).
