ابن السبیل
فرهنگ عمید
دانشنامه اسلامی
به مسافر در راه مانده و نیازمند، ابن السّبیل گفته می شود؛ هر چند در شهر خود دارای مال و سرمایه باشد. ابن السّبیل به این معنا در قرآن و روایات نیز به کار رفته و در باب های زکات و خمس و فیء از آن بحث شده است.
کاربرد قرآنی
این واژه در قرآن مجید در سوره های بقره ، نساء، اسراء و روم برای یکی از مستحقان انفاق به طور عام ؛ در سوره توبه به عنوان یکی از مستحقان زکات (صدقات )؛ در سوره انفال برای یکی از مستحقان خمس و در سوره حشر به عنوان یکی از مستحقان فی ء به کار رفته است .
معانی لغوی
برخی از کاربردهای قدیم واژه «ابن سبیل » نشان می دهد که این ترکیب در لغت ، مفهومی نزدیک به مسافر داشته است .به عنوان نمونه می توان حدیث نبوی «... ابن السبیل اول شارب ...»، خطبه حضرت علی (ع ) «... انتم بنو سبیل علی سفر...» و شعر راعی نمیری (د ۱۲۰ق ) «علی اکوارهن بنوسبیل ...» را ذکر کرد.در روایاتی از امام باقر (ع ) و جمعی از مفسران متقدم چون ابن عباس ، مجاهد و قتاده نیز ابن سبیل را مسافر معنی کرده اند. البته در برخی دیگر از روایات ِ ابن عباس و قتاده ابن سبیل به میهمان و در پاره ای دیگر، هم به مسافر و هم به میهمان تفسیر شده است . تعبیرات معادل یا نزدیک به «المسافر المنقطع به » که بعدها در تعاریف فقهی ِ «ابن سبیل » متداول گردید، در روایات و آثار فقهی قرن ۲ق /۸م از امامان باقر و صادق (ع )، و نیز ابویوسف و ابن مبارک دیده می شود.
تعریف اصطلاح فقهی
...
ویکی واژه
راه نشین، مسافر تهی دست.
