انبساط. [ اِم ْ ب ِ ] ( ع مص ) گسترده و پهناور گردیدن. ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). انتشار. ( از اقرب الموارد ). گسترده شدن. ( آنندراج ). پهن واشدن. ( مصادر زوزنی ) ( تاج المصادر بیهقی ). گشاده شدن. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). || گستاخ شدن. ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( تاج المصادر بیهقی ) ( مصادر زوزنی ) ( مؤید الفضلاء ). جرأت یافتن و گستاخی کردن و ترک احتشام. ( از اقرب الموارد ). گستاخی کردن. ( ترجمان جرجانی مهذب عادل بن علی ). || دراز و ممتد شدن روز: انبسط النهار؛ دراز و ممتد شد روز. ( از منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). || گشاده روی شدن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || در رفتار آمدن اسب : انبسط الفرس فی سیره ؛ ای دخل. ( از منتهی الارب ). درآمد آن اسب در رفتار. ( ناظم الاطباء ). انبساط. [ اِم ْ ب ِ] ( از ع ، اِمص ) فراخی. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). سمت. ( یادداشت مؤلف ). || گستاخی. ( زمخشری ) ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ) ( تاریخ بیهقی ) : پادشاها بنده در حضرت برسم عرض داشت انبساطی می نماید بر امید رحمتت.جمال الدین سلمان ( از آنندراج ).سلطان از قصور ارتفاعات و انکسار معاملات ضجر شد و با وزیر عتاب آغاز نهاد و او را بغرامت آن اتلاف مؤاخذت کرد و او از سر دالّت و انبساط بجواب موحش قیام مینمود. ( ترجمه تاریخ یمینی چ سنگی ص 359 ). || خوشی. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ) ( مؤید الفضلاء ). شادی و خرمی و فرح و نشاط و تفریح و عیش. ( ناظم الاطباء ). گشادگی خاطر. ( فرهنگ فارسی معین ). خوش طبعی. مسرت. سرور. شادمانی. ( یادداشت مؤلف ) : چون دیدند که سلیمان [ عبدالملک ] را طبع خوش گشت و بساط انبساط گسترانید...( تاریخ بخارا ). با تو بر روی بساط انبساط نرد طیبت باخت خادم یک ندب.سوزنی.ملاطفت او واجب می داشتند و طریق انبساط و ملاطفت برقرار. ( جهانگشای جوینی ). یکی از آن میان بطریق انبساط گفتش. ( گلستان ). چنانکه مشرق و مغرب بهم نپیوندد میان عالم و جاهل تألفست محال وگر بحکم قضا صحبت اتفاق افتد بدانکه هر دو بقید اندرند و سجن و وبال که آن بعادت خویش انبساط نتواند وزاین نیاید تقریر علم با جهال.سعدی.- انبساط خاطر؛ گشادگی خاطر. شادی. || گشاده رویی. ( ناظم الاطباء ). خوشرویی. خوش منشی. ( یادداشت مؤلف ). اختلاط. ( مؤید الفضلاء ). || ( اصطلاح تصوف ) بسط. ( فرهنگ فارسی معین ). عبد منبسط؛ کسی است که کلام و تصرفات او بر جریان عادت باشد و بعبارت دیگر کارهای خوب عادت او شده باشد و حشمت و رعب از قلب او زایل شده باشد و آن یا انبساط با خلق است و یا انبساط با حق. همچنین انبساطعبارت است از ارسال سجیت و تحاشی از وحشت حشمت که عبارت از سیر با عادت میباشد. ( از فرهنگ مصطلحات عرفاء سجادی ). مقابل قبض :
فرهنگ معین
(اِ بِ ) [ ع . ] ۱ - (مص ل . ) باز شدن ، گسترده شدن . ۲ - شاد و خوشرو شدن . ۳ - (اِمص . ) شادمانی .
فرهنگ عمید
۱. باز شدن، گسترده شدن، پهناور شدن. ۲. گشاده رو شدن، گشاده رویی، شادی. ۳. (فیزیک ) افزایش ابعاد جسمی بدون تغییر در خواص آن، معمولاً در اثر افزایش حرارت.
فرهنگ فارسی
بازشدن، گسترده شدن، پهناورشدن، گشاده روشدن ، گشاده رویی، شادی ۱ - ( مصدر ) باز شدن گسترده شدن پهناور گردیدن ممتد شدن . ۲ - گشاده رو شدن . ۳ - ( اسم ) شادی گشادگی خاطر. ۴ - گستاخی بستاخی . ۵ - بسط ۶ - مقدار افزایش طولی و سطحی و حجمی اجسام و مایعات و گازها که در برابر حرارت پیدا می کنند و این افزایش بر حسب نوع شئ و جنس آن و میزان حرارتی که بان میدهند متفاوت است . جمع : انبساطات.
فرهنگستان زبان و ادب
{expansion} [شیمی، فیزیک، مهندسی بسپار] افزایش طول یا سطح یا حجم یک جسم بدون تغییر جِرم آن
دانشنامه آزاد فارسی
انبساط (expansion) در فیزیک، افزایش اندازۀ جسمی با جرم ثابت. این امر ممکن است بر اثر افزایش دما (انبساط گرمایی۱) یا افزایش فشار داخلی حاصل شود. میزان انبساط واحد حجم، واحد سطح، یا واحد طول به ازای هر درجه افزایش دمای هر ماده را انبساط پذیری۲ یا ضریب انبساط گرمایی آن ماده می نامند. thermal expansionexpansivity
ویکی واژه
انبساط (جمع انبساط‌ها) باز شدن، گسترده شدن. شاد و خوشرو شدن. شادمانی. گسترده و پهناور گردیده. گشاده شدن.
