سنگدان

لغت نامه دهخدا

سنگدان. [ س َ ] ( اِ مرکب ) عضو عضلانی که دارای الیاف ماهیچه ای قوی و سخت جهت خرد کردن دانه ها و دیگر مواد غذایی پرندگان در مسیر مری پس از چینه دان و قبل از معده اصلی قرار دارد. وجه تسمیه این عضو بدان جهت است که پرندگان دانه خوار جهت خرد کردن دانه ها که معمولاً سفت و سخت هستند یکی دو عدد شن می بلعند و این شن ها در داخل این عضو جهت آسیا کردن دانه ها باقی میماند. سنگک. ( فرهنگ فارسی معین ). اسم فارسی قافضه است. ( تحفه حکیم مؤمن ). حوصله. معده سوم طیور و چینه دان طیور. ( ناظم الاطباء ).

فرهنگ معین

( ~ . ) (اِمر. ) بخشی از لولة گوارش پرندگان و بسیاری از مهره داران که دارای الیاف ماهیچه ای قوی و سخت است جهت خرد کردن مواد غذایی .

فرهنگ عمید

عضوی از بدن پرندگان که بعد از چینه دان قرار دارد و دانه ها در آنجا با شن ریزه هایی که خورده شده آسیا و نرم می شود.

فرهنگ فارسی

عضوبدن پرندگان که بعدازچینه دان قراردارد
عضوی عضلانی که دارای الیاف ماهیچه ای قوی و سخت جهت خرد کردن دانه ها و دیگر مواد غذایی پرندگان در مسیر مری پس از چینه دان و قبل از معده اصلی قرار دارد . وجه تسمیه این عضو از بدان جهت است که پرندگان دانه خوار جهت خرد کردن دانه ها که معمولا سفت و سخت هستند یکی دو عدد شن میبلعند و این شن ها در داخل این عضو جهت آسیا کردن دانه ها باقی می ماند سنگک .

دانشنامه عمومی

سَنگدان اندامی است که در دستگاه گوارشی برخی حیوانات از جمله شاه خزندگان ( دایناسورها، پرندگان، خزندگان بال دار، تمساح ها و الیگاتورها ) ، کرم خاکی، برخی شکم پایان، برخی ماهیان و برخی سخت پوستان یافت می شود. سنگدان ماکیان در سرتاسر دنیا خوراکی مطبوع است. سنگدان در پرندگان بخش عقبی معده است که ساختاری ماهیچه ای دارد. سنگریزه هایی که پرندگان می بلعند فرایند گوارششان را تسهیل می کند.
در پرندگان، سنگدان از پیش معده بوسیله مجرای تنگ و کوتاهی جدا می شود. شکل آن بیضوی است و داخل آن از دو قسمت عضلانی محکم تشکیل شده. عمل این عضو در گوارش پرندگان بسیار مهم است زیرا همان طور که گفته شد طیور فاقد دندان یا عضو خردکننده غذا می باشند. پس از آن که غذا داخل چینه دان نرم شد و در داخل پیش معده با شیره معده آغشته گردید. در داخل سنگدان به وسیله حرکت شدید و انقباضات عضلات خرد می شود. معمولاً داخل سنگدان تعدادی سنگریزه وجود دارد که پرنده به طور طبیعی آنها را همراه غذا یا به طور جداگانه قبل از غذا می بلعد از این رو این سنگریزه ها همراه با انقباضات شدید سنگدان باعث خرد شدن غذا و در نتیجه گوارش غذا به پرنده کمک می کنند. هنگامی که غذا به خوبی در سنگدان خرد و به صورت یکنواخت و نیمه مایع درآمد بطرف دوازدهه و روده دراز رانده می شود.

دانشنامه آزاد فارسی

سَنگدان (gizzard)
اندام ماهیچه ای ساینده در لوله گوارش، واقع در زیر چینه دان پرندگان، کرم های خاک، و برخی حشرات، و تشکیل دهندۀ بخشی از معده۳. سنگدان پرندگان با لایۀ شاخیِ سختی از جنس پروتئین کراتین پوشیده است که طی فرآیند ساییدن لایۀ ماهیچه ای را از آسیب دور نگه می دارد. بیشتر پرندگان سنگریزه های تیزی می بلعند که به نرم کردن غذا در سنگدان کمک می کند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] سنگدان‏ قسمتی از لوله گوارش بعضی جانوران مثل پرندگان است که از جمله نشانه های حلال گوشت بودن می باشد.
سنگدان بخشی از لوله گوارش بعضی جانوران، از قبیل پرندگان می باشد که برای خرد کردن غذا به کار می‏رود.
کاربرد سنگدان در فقه
از آن به مناسبت در باب اطعمه و اشربه سخن گفته‏اند.
سنگدان نشانه ای برای حلیت پرنده
در موارد شک در حلیت و حرمت پرنده‏ای، سنگدان داشتن یکی از نشانه‏های حلال گوشت بودن آن است.

ویکی واژه

بخشی از لولة گوارش پرندگان و بسیاری از مهره داران که دارای الیاف ماهیچه‌ای قوی و سخت است جهت خرد کردن مواد غذایی.