دمیة القصر اثری سترگ و نتیجه سالها مطالعه و تبادل فکری ابوالحسن علی باخرزی است که بهعنوان مهمترین دستاورد ادبی او شناخته میشود. این کتاب ارزشمند، شرح حال و مجموعهای از اشعار برگزیده شاعران عربزبان اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری را در بر میگیرد. باخرزی با الهام از یتیمة الدهر ثعالبی، این اثر را در واقع بهعنوان ذیلی بر آن نگاشته است. این سنت تألیف نیز ادامه یافته، چنانکه خریدة القصر عمادالدین کاتب اصفهانی (متوفی ۵۹۷ هجری) نیز خود ذیلی بر دمیة القصر محسوب میشود و سلسلهای از آثار مهم در تاریخ ادبیات عرب را شکل میدهد.
ساختار دمیة القصر بر پایه تقسیمات جغرافیایی استوار است و در هفت باب مجزا، به معرفی شاعران و ادیبان مناطق مختلف میپردازد. این تقسیمبندی شامل شاعران بدر و حجاز؛ شام، دیار بکر، آذربایجان و جزیره؛ عراق؛ ری، جبال، اصفهان، فارس و کرمان؛ جرجان، استرآباد، دهستان، قومس، خوارزم و ماوراءالنهر؛ خراسان، قهستان، سبت، سیستان و غزنه؛ و در نهایت ادیبان غیرشاعر است. در این کتاب، شرح حال و نمونههایی از آثار ۵۳۰ شاعر و ادیب گنجانده شده که اطلاعات ارائهشده درباره شاعران برجستهای همچون متنبی و ابوفراس، با جزئیات بیشتری همراه است. بخش قابل توجهی از این اثر به مدایحی اختصاص یافته که در ستایش نظامالملک سروده شدهاند، همانگونه که یتیمة الدهر ثعالبی نیز به صاحب بن عباد اختصاص داشت.
یکی از نکات جالب توجه در دمیة القصر، حضور پررنگ عناصر ایرانی است. تقریباً تمامی راویان باخرزی، نام خانوادگی خود را از یکی از شهرهای ایران وام گرفتهاند؛ مانند جرجانی، توزی، زوزنی، قهستانی و شیرازی. همچنین، در میان شاعران معرفیشده، نامهای خالص ایرانی نظیر مهیار بن مرزویه، دیسم بن شادکویه، مهرخواستی دیلمی و الکیا اصفهدوست به چشم میخورد. حتی ابوعلی ابزون مجوسی که اصالتاً اهل عمان بوده و دیوان شعرش در دارالکتب نیشابور نگهداری میشده، در این مجموعه معرفی شده است. برخلاف نظر تونجی در تعلیقات «دمیة القصر»، کلمات فارسی در این کتاب چندان فراوان نیستند و این امر احتمالاً تعمدی بوده است. مجموعاً ۸۲ کلمه فارسی در این اثر یافت میشود که تقریباً هیچ یک از آنها در زبان عربی امروزی به کار نمیروند. این ویژگیها، دمیة القصر را نه تنها بهعنوان یک منبع ادبی مهم، بلکه بهعنوان سندی فرهنگی برای بررسی تعاملات ادبی و زبانی ایران و جهان عرب در آن دوران مطرح میسازد.