چراغ‌دان، به‌صورت یک اسم مرکب، به‌کار می‌رود. این واژه در منابع کهن فارسی، از جمله در فرهنگ ناظم‌الاطباء، به‌عنوان واژه‌ای هم‌معنا با چراغپایه ثبت و تعریف شده است. کاربرد اصلی این واژه برای اشاره به پایه‌ای است که چراغ بر روی آن قرار می‌گیرد. در ساختار این کلمه، تلفظ‌های مختلفی مانند چراغْدِه و چراغْدَه ذکر شده است که نشان از گویش‌ها و کاربردهای گوناگون آن در متون تاریخی دارد. با این حال، شکل استاندارد و پذیرفته‌شده‌ی آن در زبان فارسی امروز، چراغ‌دان است که با رعایت نیم‌فاصله نوشته می‌شود. این واژه از دو جزء «چراغ» و «دان» (پسوند مکان و ظرف) تشکیل شده و در مجموع به‌معنای جای چراغ است. امروزه، چراغ‌دان به هر نوع پایه، محفظه یا وسیله‌ای اطلاق می‌شود که برای نگهداری، محافظت یا تزئین چراغ به‌کار می‌رود. این وسیله می‌تواند در اشکال، جنس‌ها و اندازه‌های مختلف، از نمونه‌های سنتی تا طراحی‌های مدرن، ساخته شود و علاوه بر کارکرد عملی، به‌عنوان یک عنصر دکوراتیو نیز مورد استفاده قرار گیرد.
