قدر متیقن در مقام تخاطب به معنای آن دسته از مفاهیمی است که در فرآیند ارتباطات انسانی به‌طور واضح و روشن قابل درک هستند. این مفهوم به ما یادآوری می‌کند که در هنگام گفتگو، باید به نکات و جزئیاتی توجه کنیم که به روشنی و بدون ابهام بیان شده‌اند. در واقع، این موضوع نشان‌دهنده اهمیت وضوح و دقت در بیان افکار و احساسات است. هنگامی که ما در مقام تخاطب قرار داریم، لازم است که از کلمات و عبارات ساده و صریح استفاده کنیم تا مخاطب به راحتی بتواند منظور ما را درک کند. این امر به ویژه در مواردی که موضوعات حساس یا پیچیده مطرح می‌شوند، اهمیت زیادی دارد. در نهایت، قدر متیقن در مقام تخاطب می‌تواند به بهبود روابط اجتماعی و افزایش فهم متقابل کمک کند و موجب شود که گفت‌وگوها به‌طور مؤثرتری پیش بروند. با رعایت این نکته، می‌توانیم از بروز سوءتفاهم‌ها جلوگیری کرده و ارتباطات بهتری با دیگران برقرار کنیم.
قدر متیقن در مقام تخاطب
دانشنامه اسلامی
در بحث اطلاق، از دو نوع قدر متیقن سخن به میان می آید:۱. قدر متیقن در مقام تخاطب؛ ۲. قدر متیقن خارجی.
تعریف
قدر متیقن در مقام تخاطب، آن است که مخاطب و متکلم درباره مصداق معینی سخن بگویند و بعد از مدتی، متکلم به طور مطلق به ماهیتی که شامل آن مصداق هم می گردد امر کند؛ برای مثال، مثلا مولا با عبد خود درباره فواید گوشت گوسفند گفتوگو می کند، آن گاه به وی امر می کند: «اشتر اللحم»؛ در این جا اگر چه کلام او مطلق است، ولی قدر متیقن در مقام محاوره و تخاطب، همان گوشت گوسفند است. و یا مانند آن که مولا با عبد خود درباره ثواب آزاد کردن بنده مؤمن سخن گفته و بعد از مدتی می گوید: «اعتق رقبة»، که گر چه کلام او اطلاق دارد و شامل مطلق عبد چه مؤمن و چه کافر می شود، اما قدر متیقن در مقام تخاطب، عتق رقبه مؤمن است.
← نکته
۱. ↑ بحوث فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۳، ص۴۱۷.
...
