دمانک تفنگ بزرگ و شمخال، برای اطلاعات بیشتر به تفنگ و شمخال مراجعه شود. شمخال یا تفنگ شمخال، نوعی تفنگ بزرگ و سنگین با لوله‌ای به قطر تقریباً ۲۵ میلی‌متر بود. به دلیل وزن زیادش، دو نفر به عنوان خدمه آن را حمل می‌کردند؛ یکی وظیفه هدف‌گیری را بر عهده داشت و دیگری فتیله‌ای نوک‌تیز و شعله‌ور را روشن می‌کرد. این سلاح بیشتر در دژها، سنگرها و برج و باروهای شهرها مورد استفاده قرار می‌گرفت. در زمان فتحعلی‌شاه، شمخال‌های سرپُر به عنوان سلاح پیاده‌نظام بسیار سنگین شناخته می‌شدند و هنگام تیراندازی بر روی سه‌پایه‌های بلند قرار می‌گرفتند. در مقابل، سلاح‌های سواره‌نظام شامل تفنگ‌های لوله‌بلند و سبک بودند. اطلاعات دقیقی درباره ریشه این نام در دست نیست. محمدطاهر میرزا در ترجمهٔ رمان سه تفنگدار بارها به این واژه اشاره کرده و به نظر می‌رسد که آن را به عنوان معادل واژهٔ انگلیسی Arquebuse به کار برده باشد، که خود از واژهٔ هلندی haakbus به معنای تفنگ قلابی نشأت گرفته است. همچنین در لغت‌نامهٔ دهخدا آمده است: نوعی تفنگ زمخت و سنگین قدیمی مشابه خاندار.
