واژه‌ی تواکف در زبان عربی ریشه دارد و در متون قدیمی و لغت‌نامه‌های کلاسیک، معنای اصلی آن «روی گردانیدن» و «کناره‌گزیدن» از چیزی ذکر شده است. این واژه در منابعی چون منتهی‌الأرب، آنندراج و ناظم‌الأطباء به همین معنا آمده است و نشان‌دهنده حالتی است که فرد یا گروهی از موضوع، مکان یا موقعیتی فاصله می‌گیرد و از آن دور می‌شود.
از منظر لغوی، تواکف به معنای انحراف نیز آمده است. این انحراف می‌تواند جسمی، فکری یا رفتاری باشد و نشان‌دهنده جدا شدن از مسیر معمول یا متعارف است. به همین دلیل، کاربرد این واژه در متون ادبی و علمی، اغلب برای بیان دوری یا اجتناب از چیزی به کار رفته است و بار معنایی منفی یا هشداردهنده دارد.
در زبان فارسی، این واژه به شکل محدودتر و ادبی مورد استفاده قرار گرفته است. معنای آن عمدتاً کناره‌گیری یا فاصله گرفتن از چیزی است و در نوشتار کلاسیک فارسی، برای توصیف حالات روحی یا رفتاری که شامل اجتناب، دوری یا انحراف است، به کار رفته است. تواکف در این معنا، به ما یادآوری می‌کند که فاصله گرفتن از مسیر درست یا اصولی، مفهومی است که هم در ادب و هم در فرهنگ اخلاقی مورد توجه بوده است.
