صدوق لکنه مبتدع یک اصطلاح در علم حدیث است که به توصیف وضعیت یک راوی حدیث اشاره دارد. صدوق لکنه مبتدع به معنای راویای است که از نظر صداقت در نقل حدیث قابل اعتماد است، اما به دلیل بدعتهایی که دارد، نباید به تمامی اعتقادات و نظرات او اعتماد کرد.
این اصطلاح به معنای راستگو ولی بدعتگذار است و به طور خاص به شرح زیر است:
صدوق: به معنای راستگو و قابل اعتماد است. این واژه به راویانی اطلاق میشود که در نقل حدیثها صداقت دارند و دروغ نمیگویند.
لکنه مبتدع: لکنه به معنای «اما» یا «ولی» است، که نشاندهنده تضاد یا قید است. مبتدع به معنای بدعتگذار یا کسی است که در دین نوآوریهایی انجام میدهد که با اصول و مبانی معتبر دینی همخوانی ندارد.
ترکیب: وقتی این دو واژه کنار هم قرار میگیرند، به معنای این است که راوی مورد بحث در نقل احادیث صداقت دارد و میتوان به او اعتماد کرد، اما به خاطر بدعتهایی که در دین دارد، نمیتوان به تمام نظرات و آموزههای او اعتماد کرد. بنابراین، روایات راست او پذیرفته میشود، اما بدعتها و نوآوریهای او به عنوان اعتقادات شخصیاش نادیده گرفته میشود.
جایگاه در علم حدیث
این اصطلاح به عنوان یکی از درجات توصیف راویان در علم حدیث شناخته میشود و در رتبهبندی راویان، در مرتبههای پایینتر قرار میگیرد. برخی منابع این اصطلاح را در مرتبه سوم و برخی دیگر در مرتبه پنجم از درجات مدح راویان قرار میدهند.