دانشنامه اسلامی
تهییج از فواید صنعت شعر است و منافع زیادی در زندگی انسانی چه امور سیاسی، چه اجتماعی و دینی و نیز امور فردی بر آن مترتب است، زیرا می تواند نفوس و احساسات را در مسیری خاص برانگیزاند. تهییج در لغت به معنای به هیجان آوردن، برانگیختن و به جنبش درآوردن است و از حالت ها و ویژگی های نفس آدمی است.
اقسام تهییج
تهییج، صور گوناگونی دارد، همچون: ۱. تهییج بکاء: به معنای به گریه انداختن و ایجاد حزن است که در مجالس عزا و ماتم استفاده می شود. بکاء به معنای گریه و گریه عبارت است از: نوعی رقت قلب که فرو ریختن اشک از چشم از شدت اندوه و تاثر را در پی دارد. ۲. تهییج تالم: به ایجاد حالت تاثر روحی گویند. تالم به معنای دردمند شدن است. ۳. تهییج توجّع: ایجاد حالت شِکوه از درد و بیقراری است. ۴. تهییج خون: ایجاد حالت خون خواهی و انتقام را گویند. ۵. تهییج شوق: ایجاد حالت شوق و ذوق زدگی است. اشباع تمایلات حسی را لذت و اشباع تمایلات روحی را «شوق» و «اراده» گویند. ۶. تهییج شهوت: به برانگیختن شهوت گوینده شهوت، میل شدید به بهره مندی از لذت های حسی و فرو رفتن در آنهاست. ۷. تهییج طرب: به معنای ایجاد حالت شور و شادمانی است. طَرَب، جنبش ناشی از شادی و نشاط است. ۸. تهییج حماسی: به ایجاد روحیه حماسه و شجاعت در جنگ ها گویند. حماسه به معنای شجاعت، دلاوری و دلیری است و شعر حماسی، نوعی شعر در وصف پهلوانان و داستان هایی از نبردها و دلاوری هاست. اینها حالت های مختلف روح و نفس آدمی است و شعر می تواند همه این حالات را در انسان برانگیزاند.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:• گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.• مظفر، محمدرضا، المنطق.
...