دانشنامه اسلامی
قضیه خارجیه، قضیه ای است که در آن حکم بر افراد عینی خارجی شده باشد؛ یعنی بر افرادی که در خارج از ذهن ما موجود و متحقق اند؛ مانند: همه افراد لشکر کشته شدند. قضیه ذهنیه، آن است که افراد موضوع آن صرفاً ذهنی باشند؛ مانند: «شریک باری ممتنع است»؛ یعنی آنچه در عقل، شریک باری فرض شود، در ذهن به امتناع وجود خارجی موصوف خواهد بود. قضیه حقیقیه، آن است که حکمش به افراد نفس الامری (اعم از افراد محقق و مقدر ماهیت) تعلق گرفته است؛ مانند: هر جسمی مرکب است. قضیه لفظی، قضیه ای (الفاظی که از دهان متکلم خارج می شود یا نوشته می شوند) است که بر قضیه عقلی (مفهوم موضوع، محمول و نسبت حکمیه) دلالت دارد. تناقض قضایای خارجی و ذهنی به حسب تعریف و شرایط همانند سایر قضایاست.تناقض آنست که هریک از دو نسبت که مربوط بدو قضیه است رافع دیگری باشد. اموریکه اختلاف آنها موجب تعدد نسبت می شود هشت چیز باین تفصیل است: ۱- موضوع ۲- محمول ۳- شرط ۴- اضافه ۵- زمان ۶- مکان ۷- کل و جزء ۸- قوه و فعل.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است: • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.
۱. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۴۱-۳۴۴.
...
