[ویکی فقه] تفسیر معتزله، تفسیر بر اساس عقاید مذهب معتزله است. معتزله یکی از فرقه های کلامی است که در اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم هجری در عصر اموی پیدا شد. رئیس این فرقه، واصل بن عطاء (۸۰ - ۱۳۱ق) است. مبانی اعتقادی معتزله اصول و مبانی اعتقادی معتزله عبارتند از: توحید؛ عدل؛ وعد و وعید؛ امر به معروف و نهی از منکر؛ منزلة بین المنزلتین (یعنی مرتکب کبیره، نه مؤمن است و نه کافر. به خلاف مرجئه که او را مومن می دانند و به خلاف خوارج که او را کافر می خوانند). قایل به حاکمیت عقل معتزله برای اثبات عقاید خود و رد ادله مخالفان، تفسیر قرآن را با مهارت خاصی به حاکمیت عقل پیوند زدند؛ تاجایی که گاهی روایات صحیح را نادیده می گرفتند؛ یعنی هرجا بین عقل و نقل تعارضی به وجود می آمد، اگر نمی توانستند برای نقل تاویلی بیابند، آن را رد می کردند. شیوه معتزله در تفسیر قرآن ...
جمله سازی با تفسیر معتزله
بنا بر عقیدهٔ شیعه و معتزله بصره عفو فاسق یا کافر از سوی خداوند حَسَن بهشمار میرود، زیرا عقاب حق خداوند است و در صورتی که از آن صرف نظر کند، به بنده سود خواهد رسید و قُبحی هم در پی نخواهد داشت.
در واقع معتزله با اين نظريه در صدد رد اعتقاد اصحاب حديث، مبنى بر اثبات صفاتزايد بر ذات بودند. اگر چه انكار اين نوع صفات مورد اتفاق معتزله بود، اما در فروعو جزئيات اين مساءله تفاسير مختلفى از سوى معتزليان مطرح شده است كه مهمترين آنهاعبارت اند از:
و برادر ديگر محمّد، ابراهيم به جانب بصره سفر كرد و در بصره خروج كرد و جماعتبسيارى از اهل فارس و اهواز و غيره و جمع كثيرى از زيديه واز معتزله بغداديين و غيرهمبا او بيعت كردند، و از طالبيين عيسى بن زيد بن على بن الحسين عليهماالسّلام نيز با اوبود.
507- چون سخن انديشمندان به مبحث ((كلام )) رسيد، گفتگو بين دو گروه از متكلمينبه درازا كشيد،... پس راءى معتزله و متكلمين اماميه بر اين شد كه متصف كردن حضرتبارى به صفت ((متكلم ))به اين دليل است كه او در چيزى ايجاد كلام مى كند، مانند(ايجاد كلام از ناحيه حق در) درخت (در) حضرت موسى و با (ايجاد كلام ) در نفس نبى يا ملك.
1. توحيد: هر چند اصل توحيد در ميان متكلمان مسلمانمحل اتفاق است، اما ديدگاه اماميه در تبيين توحيد صفاتى و افعالى با سايرينتفاوتهاى مهمى دارد. آنان درباره توحيد صفاتى، عقيده اشاعره را كه براى خدا صفاتزايد بر ذات قائل بودند نمى پذيرند و نيز نظريه برخى معتزله را كه منكر صفاتخداوند بودند و يا به نيابت ذات از صفات باور داشتند، مردود مى دانند.
به تصريح دانشمندان اماميه و برخى از مورخين معتزله (مانند ابن ابى الحديد) و بعضىاز مستشرقين بى نظير (همچنين پروفسور لامنس ) ابوبكر و عمر و ابوعبيدة بن جراح، بنابه يك عهد نامه و قرارداد محرمانه كه امضاء كرده بودند، تصميم داشتند به هر قيمتشده، خلافت را از دست على بن ابيطالب (ع ) بربايند و به همين جهت با هم به سقيفهبنى ساعده روى آوردند.
