دانشنامه اسلامی
امام حسین (علیه السلام) در نبرد جمل، فرماندهی جناح چپ سپاه حضرت علی را عهده دار بود و در جنگ صفین، از یک سو با خطبه های مهیج و پرشور، مسلمانان را به مبارزه با سپاه شام ترغیب می کرد، و از سوی دیگر، با شرکت در پیکار با قاسطین، نقش مؤثری در این جنگ داشت. حضرت حسین بن علی (علیه السلام) تنها در این پیکار چنان مؤثر و فعال بود که امیرالمؤمنین پیوسته مراقب بود به وی و برادرش، آسیبی نرسد. (امیرالمؤمنین در نهج البلاغه در این باره می فرماید: املکوا غنی هذا الغلام لایهدتی فننی آنفس بهذین یعنی الحسن والحسین - علی الموت، لنلا ینقطع بهما نسل رسول الله: «از طرف من، جلوی این جوان (حسن بن علی) را بگیرید تا با مرگ خویش پشت مرا نشکند که من از رفتن این دو (حسنین) به میدان نبرد دریغ دارم؛ مبادا با مرگ آن دو، نسل رسول خدا قطع شود»)
شاهد حکمیت
در جریان حکمیت هم، حسین بن علی که از طرف امیرالمؤمنین یکی از شاهدان این ماجرا بود.