رعایت اهلیت ها در مدیریت پیامبر

در عرصه‌ی مدیریت، اصل اهلیت به‌عنوان یکی از ارکان اساسی شناخته می‌شود. اهلیت به معنای برخورداری از شایستگی‌های علمی، اخلاقی و تخصصی لازم برای تصدّی مسئولیت‌های گوناگون است. رعایت این اصل، ضامن موفقیت نظام مدیریتی و عاملی برای پیشبرد اهداف سازمانی و اجتماعی به‌شمار می‌رود. بر همین اساس، پیامبر اسلام‌ در گزینش مدیران، جانشینان و فرماندهان، همواره معیار اهلیت را مدّنظر قرار می‌دادند و افراد را بر اساس توانایی‌ها و شایستگی‌هایشان به مسئولیت می‌گماردند.

اهمیت رعایت این اصل تا بدان‌جاست که در قرآن کریم، خداوند متعال به صراحت فرمان می‌دهد: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها»؛ یعنی خداوند به شما دستور می‌دهد که امانات را به شایستگان آن بسپارید. این آیه، نشان‌دهنده‌ی جایگاه والای اهلیت در نظام ارزشی اسلام است و تأکید می‌کند که سپردن مسئولیت‌ها به افراد ناشایست، نه‌تنها خلاف فرمان الهی است، بلکه موجب تضییع حقوق مردم و تضعیف اعتماد عمومی می‌شود.

متأسفانه افرادی که بدون برخورداری از تخصص و شایستگی لازم، خود را در جایگاه مدیریت قرار می‌دهند، نه‌تنها به اصلاح امور نمی‌پردازند، بلکه باعث ویرانی و تباهی بیشتر می‌شوند. همان‌گونه که امام صادق از پیامبر نقل می‌کند: «هر که بدون دانش دست به کاری زند، ویرانی‌اش بیش از آبادی‌اش خواهد بود.» همچنین آن حضرت فرمودند: «ریاست، شایسته نیست مگر برای اهلش؛ و هر کس مردم را به سوی خود فراخواند، در حالی که داناتری از او میان آنان وجود دارد، خداوند در قیامت به او نظر لطف نخواهد کرد.» چنین فردی هم خود را به نابودی کشانده و هم جامعه را از مسیر صحیح مدیریت منحرف ساخته است.