انشعابات شیعه

در طول تاریخ، انشعاب و تقسیم‌شدن در میان تمامی مذاهب و ادیان، به‌ویژه ادیان آسمانی و حتی شاخه‌های فرعی آن‌ها، پدیده‌ای رایج و تکرارشونده بوده است. شیعه که به مجموعه پیروان و معتقدان به امامت بلافصل حضرت علی اطلاق می‌شود، نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در مقاطع مختلف، شاهد شکل‌گیری انشعابات درونی بوده است. هر مذهب متشکل از مجموعه‌ای از اصول اولیه و بنیادین است که هویت و چارچوب اصلی آن را تشکیل می‌دهند و در کنار آن، مسائل فرعی‌تری نیز وجود دارند که در مرتبه‌ای ثانویه قرار می‌گیرند. هرگاه پیروان یک مذهب، در عین پایبندی به اصول مشترک، در چگونگی تفسیر یا نوع این اصول اصلی اختلاف نظر پیدا کنند، پدیده‌ای به‌نام انشعاب رخ می‌دهد. در دوران سه امام نخست شیعه یعنی امام علی، امام حسن و امام حسین به دلیل اتفاق‌نظر شیعیان بر امامت منحصربه‌فرد ایشان، هیچ انشعاب قابل‌توجهی در مذهب شیعه پدید نیامد؛ اما پس از شهادت امام حسین، اختلافاتی در تعیین امام بعدی میان شیعیان بروز کرد و از آن زمان تا دوران غیبت حضرت مهدی، فرقه‌های متعددی در درون شیعه شکل گرفتند. مورخان، فرق اصلی شیعه را عمدتاً در پنج گروه عمده دسته‌بندی کرده‌اند.