نسخ حکم و تلاوت از جمله موارد ادعایی در زمینهٔ نسخ آیات قرآن کریم بهشمار میرود. این پدیده که با عناوینی همچون نسخ خط و حکم، نسخ رسم و حکم و نسخ لفظ و حکم نیز شناخته میشود، به شرایطی اشاره دارد که در آن، هم حکم تشریعی یک آیه و هم متن و الفاظ آن بهصورت همزمان ملغی شدهاند. بر اساس این ادعا، آیاتی در قرآن وجود داشته که دارای حکم شرعی بوده و مسلمانان نهتنها به احکام آن عمل میکردهاند، بلکه متن آن را نیز تلاوت مینمودهاند. سپس با گذشت زمان، نهتنها حکم تشریعی آن آیات نسخ شده، بلکه عین الفاظ و متن آنها نیز از مصحف رسمی حذف گردیده و بهکلی از حافظهها محو شده است. این نظریه در واقع بیانگر حذف کامل یک آیه از قرآن، هم از جهت لفظ و هم از جهت معناست؛ بهگونهای که امروزه نه اثری از آن در متن قرآن موجود است و نه حکمی از آن اجرا میشود. این موضوع همواره از مباحث چالشی در علوم قرآنی و میان متخصصان این حوزه بوده است.
نسخ حکم و تلاوت
دانشنامه اسلامی
«نسخ حکم و تلاوت» از موارد ادعایی نسخ قرآن است که به آن « نسخ خط و حکم »، « نسخ رسم و حکم » و « نسخ لفظ و حکم » نیز می گویند.ادعا شده است آیاتی در قرآن بوده که حکم تشریعی داشته است و مسلمانان آن را تلاوت و به حکم آن عمل می کردند و پس از مدتی حکم آن نسخ شده و متن آن از قرآن حذف و از خاطرها رفته است.
عدم وقوع نسخ حکم و تلاوت
۱. ↑ زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص۳۹.
...
جمله سازی با نسخ حکم و تلاوت
بلکه از حکمِ خداوندِ جهان بود همه از خداوندِ جهان حکم و ز بنده تسلیم
مهر و مه گویی، اسیر حکم و فرمان تواند و آسمان زندان و انجم حلقهٔ زنجیر توست