شوخ زبان

شوخ زبان یک اصطلاح فارسی است که به چند معنا به کار می‌رود:

معنی اصلی: شوخ زبان به معنای کسی است که در گفتار خود شوخی و لطیفه می‌گوید و به نوعی خنده‌دار و با طنازی صحبت می‌کند. این فرد معمولاً به زبان بازی و ایجاد فضای شاد و مفرح علاقه دارد.

کنایه از گستاخ گوی: در این معنا، شوخ زبان به فردی اطلاق می‌شود که در صحبت کردن بی‌پروا و جسور است و ممکن است سخنانش به نوعی گستاخانه یا بی‌احترامی به نظر برسد. این نوع گفتار می‌تواند به احساسات دیگران آسیب بزند یا موجب ناراحتی آن‌ها شود.

عجول در حرف زدن: این معنا به فردی اشاره دارد که سریع و بی‌فکر صحبت می‌کند و ممکن است در گفتارش دقت کافی نداشته باشد. این شخص ممکن است بدون تأمل درباره‌ی موضوع صحبت کند و از عواقب آن آگاه نباشد.

لغت نامه دهخدا

شوخ زبان. [ زَ ] ( ص مرکب ) کنایه از گستاخ گوی. ( آنندراج ). گستاخ. ( ناظم الاطباء ). || عجول در حرف زدن. ( ناظم الاطباء ).

فرهنگ فارسی

گستاخ یا عجول در حرف زدن

جملاتی از کلمه شوخ زبان

از نکته‌های جالب این رساله، استفاده از زبان طنز و شوخ‌طبعی در کلام نویسنده است. عمران صلاحی در گل‌آقا بی‌بی‌خانم استرآبادی را «نخستین زن طنزنویس ایران» دانسته است و به نمونه‌های طنز در رسالهٔ معایب الرجال اشاره می‌کند.