روزه در اسلام به عنوان یک عمل عبادی، به معنای خودداری از انجام کارهای باطل‌کننده‌ی روزه از اذان صبح تا اذان مغرب به منظور اطاعت از فرمان خداوند است. این فریضه نزد رسول خدا(ص) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و ایشان بر رعایت دقیق و کیفیت روزه‌داری تأکید فراوانی داشتند. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ»؛ یعنی برای شما در زندگی رسول خدا الگوی نیکویی وجود دارد. پیامبر(ص) به‌عنوان سرمشقی جهانی و همیشگی، پیش از آن که با گفتار، راهنمای مردم باشند، با رفتار و منش خود هدایت‌گر بشریت بودند.
با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان در سال دوم هجرت، مسلمانان به دستور پیامبر(ص) و با ایراد خطبه‌ای توسط ایشان، آغاز این ماه پربرکت را جشن گرفتند. بر اساس روایتی از امام باقر(ع)، سه روز پیش از شروع رمضان، بلال به دستور رسول خدا مردم را گرد آورد و آن حضرت فضیلت‌های این ماه را بیان فرمود. از آن زمان، روزه به عنوان عملی واجب و عمومی برای تمام مسلمانان تا قیام قیامت مقرر شد. همان‌گونه که در قرآن آمده است: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»؛ روزه بر شما مقرر شده، همان‌گونه که بر پیشینیان مقرر بود تا پرهیزگار شوید.
پیامبر(ص) دو مؤذن داشتند؛ عبدالله بن ام‌مکتوم که نابینا بود و بلال حبشی. بر اساس حدیثی از امام صادق(ع)، رسول خدا(ص) فرموده بودند: زمانی که صدای ابن ام‌مکتوم را می‌شنوید (برای اذان صبح)، تناول غذا و نوشیدنی حلال است و هنگامی که صدای بلال را می‌شنوید (برای اعلام امساک)، باید از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. این دستور، نشان‌دهنده‌ی دقت و ظرافت در تعیین زمان شروع و پایان روزه است.
