اقسام شبهه در فقه به معنای انواع شک و تردید است که در مسائل حقوقی و شرعی مطرح میشود. در این زمینه، شبهه به حالتی اشاره دارد که فرد در تشخیص درست از نادرست یا حق از باطل دچار ابهام و تردید میشود.
در لغت، شبهه به معنای شک، بدگمانی، اشتباه و التباس است. این واژه نشاندهنده وجود ابهام یا عدم وضوح در یک موضوع است که ممکن است باعث ایجاد تردید در قضاوت یا عمل شود.
شبهه به طور کلی به چند دسته تقسیم میشود:
شبهه بدوی: به حالتی اطلاق میشود که فرد به طور اولیه و بدون آگاهی از حقیقت، در مورد یک موضوع دچار تردید میشود.
شبهه متأخر: این نوع شبهه پس از آگاهی از برخی حقایق و با توجه به تغییر شرایط به وجود میآید.
شبهه صغیری و کبیری: این تقسیمبندی به ابعاد و تأثیرگذاری شبهه بر مسائل فقهی و شرعی اشاره دارد. شبهه صغیری به مواردی اشاره دارد که تأثیر کمتری دارند، در حالی که شبهه کبیری به مواردی با تأثیر بیشتر اشاره میکند.
در فقه اسلامی، شناخت اقسام شبهه بسیار مهم است، زیرا در مواردی که فرد در تشخیص احکام شرعی دچار تردید میشود، باید به این اقسام توجه کند تا بتواند تصمیم درستی بگیرد. فقهاء در این زمینه احکامی را برای مواجهه با شبهات تعیین کردهاند.