عبارت خاک ذلیلان کنایه‌ای است برای مکان دفن افرادی که در جهان زنده ذلیل یا خوار شمرده می‌شدند یا به دلیل کفر و جهل، مورد سرزنش قرار گرفته‌اند.
شرح معنایی عبارت
خاک در این عبارت به معنای زمین، خاک قبر یا محل دفن مردگان است.
ذلیلان جمع ذلیل، به معنای خوارشدگان، شکست‌خوردگان، بی‌ارزش‌ها یا کسانی است که از نظر اخلاقی یا اجتماعی پست و خوار شمرده می‌شوند.
مفهوم کلی
عبارت خاک ذلیلان به قبرها یا محل دفن کسانی اشاره دارد که در زندگی ننگ، شکست، یا ذلت را تجربه کرده‌اند. به طور استعاری، این عبارت ممکن است به جسدها یا قالب‌های مردگان کافران، جاهلان، یا کسانی که به دلیل رفتار یا اعتقاداتشان مورد نکوهش بوده‌اند اشاره کند.
کاربرد ادبی
در شعر و نثر ادبی، این عبارت بار معنایی منفی و نکوهشی دارد و اغلب برای بیان حقارت و ذلت انسان‌هایی که از مسیر حق خارج شده‌اند یا به شکست و سرکوب دچار شده‌اند، به کار می‌رود. همچنین، ممکن است به نوعی تأکید بر سرنوشت نهایی همه انسان‌ها باشد، به خصوص کسانی که از نظر اخلاقی یا دینی، ذلیل شمرده می‌شوند.
