این مسجد یکی از معروفترین و مهمترین مساجد شیعیان است که به حجت بن الحسن، امام دوازدهم شیعیان دوازدهامامی نسبت داده میشود. این مسجد در محله جمکران شهر قم واقع شده و به همین دلیل به این نام معروف است. همچنین به دلیل ارتباطش با حجت بن الحسن، به مسجد صاحبالزمان نیز شناخته میشود و در گذشته به نام مسجد قدمگاه نیز مشهور بوده است. بر اساس اطلاعات موجود در دانشنامه جهان اسلام، در گذشته روستای مهمی بوده و نام آن در کتاب تاریخ قم بارها ذکر شده است. این مسجد بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت دارد و در سده اخیر، با توجه به اهتمام برخی از علمای شیعه، به یکی از زیارتگاههای مهم ایران تبدیل شده و آداب و رسوم خاصی پیرامون آن شکل گرفته است. این مسجد دارای ساختمان اداری، هیئت امنا، دایره انتظامات، دفتر ثبت کرامات، انتشارات کتاب، واحد تحقیقات، واحد ارشاد و یک کتابخانه تخصصی است. این مسجد به دلیل نزدیکی به مسجد جمکران معروف شده و همچنین به خاطر ارتباطش با حجت بن الحسن، به مسجد صاحبالزمان نیز شناخته میشود. در گذشته، این مکان به نام مسجد قدمگاه نیز مشهور بود. بر اساس گزارش تاریخ قم، اولین مسجدی که در قم قبل از مهاجرت اشعریان از کوفه به این شهر در اوایل قرن دوم ساخته شد، مسجد قریه جمکران بود که توسط خطّاب اسدی تأسیس گردید و او به تنهایی در آن نماز میخواند. مدرسی طباطبایی بر این باور است که مسجد فعلی همان مسجد خطّاب اسدی است که پس از فرار ساکنان غاضریه از قبیله بنی اسد به جمکران، در زمان قیام مختار در کوفه، توسعه یافته است.
جمکران
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی شیعه] جمکران (روستا). جَمْکَران در سال های گذشته روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان قم بود. امروزه با توجه به توسعۀ شهر قم جمکران بخش از شهر محسوب می شود. شهرت جمکران به دلیل وجود مسجد جمکران در آن است.
در فارسی پهلوی "کران" به معنای کنار، پایان و ساحل دریا آمده است. "جم" نیز به جمشید شاهنشاه اسطوره ای ایران اشاره دارد. بر این اساس می توان جمکران را به معنای انتهای سرزمین جمشید در نظر گرفت.
جمکران قدمت بسیاری دارد و برخی از مکان های تاریخی جمکران که اکنون باقی مانده اند عبارتند از: کوه و قلعه غز قال سی(غز قلعه سی)، قلعه گبری جمکران (قلعه گلی) و تپه های باستانی قل درویش.
جملاتی از کلمه جمکران
منطقه زیارتی جمکران نیز با جمعیت ۸۳۶۸ نفر در محدوده این دهستان قرار دارد.
ایستگاه راهآهن جمکران در جمکران واقع در حومهٔ شهر قم، استان قم واقع شدهاست. این ایستگاه تحت مالکیت شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ایران قرار دارد