واژه‌ی جانبازان به افرادی گفته می‌شود که در راه دفاع از وطن، ارزش‌ها یا اهداف میهنی، در جریان جنگ، درگیری یا حوادث دفاعی دچار آسیب جسمی، روحی یا روانی شده‌اند. این افراد با از خودگذشتگی و فداکاری، بخشی از توانایی‌ها و سلامتی خود را در راه خدمت به کشور یا جامعه از دست داده‌اند و به همین دلیل مورد احترام ویژه قرار می‌گیرند.
جانبازان نقش مهمی در تاریخ هر کشور دارند و حضورشان یادآور فداکاری‌ها و تلاش‌های انسان‌هایی است که برای حفظ امنیت و استقلال جامعه خود، خطرات بزرگ را پذیرفته‌اند. دولت‌ها معمولاً با ارائه تسهیلات، کمک‌های پزشکی، مالی و خدمات اجتماعی، از آنان حمایت می‌کنند تا بتوانند زندگی روزمره خود را با کیفیت مناسبی ادامه دهند.
همچنین، جانبازان در ادبیات می‌توانند نماد روح تسلیم‌ناپذیر انسان باشند. حتی در شرایط دشوار، آنان همچنان ایستاده‌اند و امید و اراده را نمایندگی می‌کنند. از این رو، نویسندگان و شاعران با استفاده از تصویر جانبازان، پیام‌های انگیزشی، اخلاقی و اجتماعی خود را منتقل می‌کنند و ارزش‌هایی مانند شجاعت، استقامت و فداکاری را به صورت استعاری برجسته می‌سازند.