دانشنامه آزاد فارسی
رجوع شود به:تذکرهالمعاصرین
تذکره حزین
رجوع شود به:تذکرهالمعاصرین
دانشنامه اسلامی
کتاب با یک مقدمه انتقادی شروع می شود. مؤلف در مقدمه ضمن نقد تذکره های معاصرینش، آنها را مملو از تحریفات و اشتباهات فاحش می داند و ضعف آن ها را عدم دقت در ذکر احوال و بی احتیاطی در نسبت دادن اشعار به شاعران ذکر می کند. تذکره حزین، علاوه بر مقدمه، دو بخش دارد؛ بخش اول یا فرقه اول شامل شرح حال و نمونه آثار بیست تن ازعلمای معاصر اوست، و بخش دوم یا فرقه دوم شامل شرح زندگانی و نمونه اشعار هشتاد و یک تن از شعرای معاصر نویسنده است.
مقایسه تذکره حزین با تذکره های دیگر
این تذکره در مقایسه با تذکره های هم عصر حزین از ویژگی های ممتاز برخوردار است.
انتقادات واطلاعات حزین
شاعرانی که حزین معرفی کرده است، یا آنان را در خانه پدری ملاقات کرده و یا با ایشان دوستی و مراوده داشته است و یا استاد او بوده اند. تذکره او از این حیث، دارای اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی است که شاید در تذکره های مشابه و معاصر نتوان یافت. حزین که خود شاعر و دارای ذوق و نکته سنجی شاعرانه بوده، درباره شاعران معاصرش اظهارنظرهایی کرده است که ذوق انتقادی او را نشان می دهد؛ وی گاه حتی در اشعار آن ها تصرفاتی کرده است. او هنگام معرفی شاعران، با صراحت، به نقد شعر هر یک نیز می پردازد و از این حیث به این کتاب اعتباری ویژه می بخشد. از مزایای دیگر تذکره حزین ارزش تاریخی آن است؛ مؤلف ضمن معرفی شاعران، گاه به حوادث و وقایع اجتماعی و سیاسی عصر اشاره کرده و وضع حکومت و حاکمان را باز گفته است. همچنین در شرحی که او از حال و روز شاعران هر شهر می دهد، وضع فرهنگی و علمی آن شهر مشخص میشود؛ مثلاً شرح حال محمدعلی سکاکی شیرازی و ملاعلی اصفهانی که در خلال معرفی اولی به استیلای افغانیان بر شیراز و در معرفی دومی به حادثه قتل عام شهر همدان اشاره شده است. تذکره حزین در شرح حال شاعران به چگونگی معیشت آنان و نیز هنرهای دیگری جز شعر که شاعر بدان آراسته بوده اشاره کرده است و از این حیث منبع مناسبی برای مطالعه وضع اجتماعی و معیشتی شاعران عصر صفویه است.
عمده ترین عیب تذکره حزین
...
جمله سازی با تذکره حزین
وی اشعاری در مدح و رثای چهارده معصوم و سایر موضوعات دارد و در اشعار خود با عنوان حزین تخلص می‌کرده است. تذکره حزین از معروفترین آثار وی است که شرح حال شاعران، نویسندگان، روحانیون و حاکمان محلی بروجرد را دربردارد و از منابع تاریخی معتبر دربارهٔ بروجرد است.
از آثار او می‌توان به تذکره شعرا، دیوان اشعار، صفیر دل و حدیقه ثانی در برابر حدیقه سنایی و تذکارات العاشقین در برابر لیلی و مجنون اشاره کرد. تذکره حزین لاهیجی با سبکی ساده و پخته به نگارش درآمده‌است.