احمد بهمنیار معروف به احمد دهقان، یکی از شخصیت‌های برجسته فرهنگی، ادبی و سیاسی ایران بود که در زمینه‌های روزنامه‌نگاری، تحقیق، تدریس و شاعری فعالیت‌های گسترده‌ای داشت. او همچنین عضو پیوسته فرهنگستان ایران و از پایه‌گذاران نثر تحقیقی و دانشگاهی در ایران به شمار می‌رود.
زندگی و تحصیلات
وی در ۹ بهمن ۱۲۶۲ خورشیدی در خانواده‌ای مذهبی در کرمان به دنیا آمد. پدرش، محمدعلی معروف به معلم، فردی فاضل و مسلط بر علوم عربی، ریاضی و نجوم بود و احمد تحصیلات ابتدایی خود را نزد او فراگرفت. وی از سن ۱۶ سالگی تدریس را آغاز کرد و پس از فوت پدر، حوزه علمیه پدر را به همراه برادر بزرگ‌ترش، محمدجواد، اداره کرد. بهمنیار در سال‌های بعد روش تدریس جدیدی را برگزید و در کرمان و بم مدارس مدرن تأسیس کرد.
فعالیت‌های سیاسی
احمد بهمنیار از پیشگامان جنبش مشروطیت بود و در انتشار روزنامه کرمان فعالیت داشت. او ابتدا معمم بود و به نوگرایی و تجددخواهی شهرت داشت. در سال ۱۳۲۹ قمری (۱۹۱۱ میلادی)، روزنامه دهقان را تأسیس کرد و به نام احمد دهقان معروف شد. وی از فعالان حزب دمکرات در کرمان بود و به دلیل فعالیت‌های سیاسی و مخالفت با سلطه قاجار و انگلیسی‌ها، مدتی در زندان کریم‌خانی شیراز زندانی شد، جایی که در کنار یادگیری زبان ترکی عثمانی و علم نجوم، اشعاری نیز سرود.
فعالیت‌های فرهنگی
پس از آزادی از زندان، بهمنیار به مشهد رفت و روزنامه فکر آزاد را منتشر کرد. او در سال‌های بعد وارد خدمات دولتی شد و در حوزه آموزش و تدریس فعالیت کرد. وی در مدارس مختلفی از جمله دارالفنون و سپس دانشسرای عالی (دانشکده معقول و منقول) به تدریس تاریخ ادبیات پرداخت. بهمنیار در سال ۱۳۱۵ خورشیدی، پس از دریافت درجه دکتری، به عنوان استاد زبان و ادبیات عربی در دانشگاه تهران منصوب شد. وی همچنین عضو پیوسته فرهنگستان ایران بود و در تنظیم لغت‌نامه با علامه دهخدا همکاری داشت.
آثار و تألیفات
احمد بهمنیار بیش از پنجاه سال فعالیت علمی و فرهنگی داشت و آثار ارزشمندی از خود به جا گذاشت. برخی از مهم‌ترین آثار او عبارتند از:
تصحیح اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی سعید
تصحیح التوسل الی الترسل
تصحیح تاریخ بیهق
ترجمه زیدةالتواریخ در تاریخ آل سلجوق
تاریخ ادبیات عربی (در سه جلد)
همکاری با علامه دهخدا در تنظیم لغت‌نامه
پایان زندگی
احمد بهمنیار علی‌رغم بیماری، تا آخرین روزهای عمر به تدریس و فعالیت علمی ادامه داد. سرانجام در ۱۲ آبان ۱۳۳۴ خورشیدی در منزل شخصی‌اش در تهران درگذشت. مطابق وصیت او، پیکرش به کربلا منتقل شد و در وادی ایمن به خاک سپرده شد. او یکی از چهره‌های برجسته‌ای بود که نقش مهمی در رشد فرهنگی و آموزشی ایران ایفا کرد.
