اعلمیت در فقه شیعه به معنای برتری یکی از مجتهدان بر دیگران به لحاظ دانش فقهی است. وقتی چند مجتهد وجود داشته باشند و در آرای خود اختلاف نظر داشته باشند، بسیاری از فقیهان شیعه توصیه می‌کنند که مقلدان به اعلم ترین آن‌ها رجوع کنند و از او تقلید نمایند. برای این که تقلید از یک مجتهد مجاز باشد، کافی است که دو نفر شهادت دهند که می‌توانند اعلم را تشخیص دهند. در عین حال، برخی از مجتهدان شیعه به جواز تقلید از غیر اعلم نیز اعتقاد دارند. نظریه تقلید از اعلم بعد از قرن سیزدهم هجری قمری به شدت گسترش یافته و باعث تمرکز مرجعیت شیعه در حوزه‌های علمیه‌ای مانند نجف و قم شده است. در رساله‌های توضیح المسائل آمده که اگر مجتهدان در یک حکم خاص نظرهای متفاوتی داشته باشند، مقلدان موظف‌اند به نظر اعلم عمل کنند. این شرط، در انتخاب مرجع تقلید از سوی اکثر فقها ضروری شناخته شده است. البته اگر در یک مسئله خاص هیچ گونه اختلافی وجود نداشته باشد، دیگر نیازی به توجه به اعلمیت نیست. بعضی از فقیهان به این نکته تأکید کرده‌اند که حتی اگر مکلف بر این باور باشد که کسی اعلم است، باید از او تقلید کند. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت اعلمیت در فرآیند تقلید و تبعیت از فقه شیعه است و بر لزوم دقت در انتخاب مرجع تقلید تأکید می‌کند. در نهایت، این مسأله به درک عمیق‌تری از جایگاه مرجعیت و اختلافات فقهی در جامعه شیعه منتهی می‌شود و مقلدان را به سمت انتخاب آگاهانه‌تر سوق می‌دهد.
اعلمیت
دانشنامه اسلامی
در رساله های توضیح المسائل گفته شده که اگر مجتهدان شیعه در یک حکم اختلاف نظر داشته باشند، مکلفان باید به نظر اعلم مجتهدان عمل کنند. این شرط را اکثر فقها برای انتخاب مرجع تقلید واجب می دانند. روشن است که اگر در مسئله ای، اختلافی وجود نداشته باشد، تقلید از اعلم معنای خود را از دست خواهد داد.
برخی از فقیهان تأکید کرده اند حتی اگر مُکَلَف احتمال اعلمیت کسی را بدهد، باید از او تقلید کند.
جمله سازی با اعلمیت
و آقا شیخ‌حیدرعلی محقق دربارهٔ آن بزرگوار اظهار داشته: «دربارهٔ ایشان شبههٔ اعلمیت بود. بسیاری از فضلای اصفهان در درس ایشان شرکت می‌کردند».
