پهلوانمحمود (فهاد) از شخصیتهای برجستهی تاریخی و اسطورهای ایران است که در زمرهی پهلوانان و دلاوران صاحبنام قرار میگیرد. وی با لقب فهاد که بهمعنی سنگتراش یا کوهکن است، شناخته میشود و داستانهای عاشقانهای دربارهی او و شاهدختی به نام شیریندخت (شیرین) در ادبیات و فرهنگ عامیانه روایت شده است. این چهره گاه با شخصیتهای تاریخی مانند محمود غزنوی درآمیخته، اما در اصل ریشه در افسانهها و روایات کهن ایرانی دارد.
براساس منابع معتبر تاریخی از جمله کتاب حبیبالسیر اثر خواندمیر، که از متون مهم در زمینهی تاریخ عمومی ایران است، میتوان به شرح حال این پهلوان اشاره کرد. در جلد سوم این کتاب (صفحهی ۳۷۵ در نسخهی چاپی انتشارات خیام)، از پهلوانمحمود با عنوان محمود فهاد یاد شده است. مطالعهی این بخش برای دریافت اطلاعات دقیقتر دربارهی جایگاه و داستان زندگی او پیشنهاد میشود.
افسانهی پهلوانمحمود فهاد، نمادی از عشقِ همراه با فداکاری و رنج بسیار است. داستان او که مشابهتهایی با داستان خسرو و شیرین نظامی دارد، حکایت از عشقی ژرف و تلاشهای طاقتفرسای وی برای رسیدن به معشوق دارد. این روایتها در طول قرنها در فرهنگ شفاهی و نوشتاری ایران حفظ شده و نشاندهندهی علاقهی دیرینهی مردم به قهرمانانی است که برای عشق و آرمانهای خود از هیچ کوششی دریغ نمیکنند.