شهاب سنگ

شهاب‌سنگ یا آسمان‌سنگ قطعه‌ای جامد از اجرام آسمانی مانند سیارک‌ها، دنباله‌دارها یا شهاب‌واره‌هاست که در فضای بیرونی شکل گرفته و پس از عبور از جو و مقاومت در برابر اصطکاک و فشار، بر سطح زمین یا دیگر سیارات فرود می‌آید. هنگامی که این جرم وارد جو می‌شود، بر اثر برهم‌کنش با گازهای جوی، گرم شده و به شهاب‌واره تبدیل می‌گردد. در این حالت، پدیده‌ای درخشان به نام آذرگوی یا شهاب‌ثاقب در آسمان پدیدار می‌شود که نمونه‌های درخشان‌تر آن توسط اخترشناسان آذرگوی نامیده می‌شود. شهاب‌سنگ‌هایی که از این مرحله جان به‌در می‌برند، در اندازه‌های بسیار متنوعی یافت می‌شوند و روزانه حدود ۵۰ تن از این مواد به جو زمین وارد می‌شوند که بیشتر آن‌ها در لایه‌ی میانسپهر (مزوسفر) تبخیر می‌شوند.

از نظر زمین‌شناختی، شهاب‌سنگ‌هایی که ابعاد بزرگ‌تری دارند، می‌توانند دهانه‌های برخوردی عظیمی ایجاد کنند. نمونه‌های بارز این پدیده شامل دهانه‌ی بارینگر در آریزونا و دهانه‌ی وردفورت در آفریقای جنوبی است. ترکیب شهاب‌سنگ‌ها عمدتاً از سنگ و فلز تشکیل شده و هنگام عبور از جو، به دلیل وسعت مسیر و انرژی آزادشده، عوارض گوناگونی را در سطح سیاره باقی می‌گذارند. مطالعه‌ی این اجرام نه‌تنها اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی تاریخچه‌ی شکل‌گیری زمین و سامانه‌ی خورشیدی در اختیار می‌گذارد، بلکه به درک چگونگی پیدایش کیهان نیز کمک می‌کند.

بررسی شهاب‌سنگ‌ها به‌ویژه نمونه‌های فلزی (آهنی)، امکان مطالعه‌ی ساختار شیمیایی بخش‌های مختلف سیارات سنگی مانند زمین را فراهم می‌سازد. از این طریق، فرایندهای شکل‌گیری هسته، پوسته‌ی اولیه و تفکیک عنصری در گوشته‌ی آغازین مورد تحلیل قرار می‌گیرد که حتی در مطالعه‌ی منشأ حیات نیز حائز اهمیت است. برای نمونه، داده‌های حاصل از شهاب‌سنگ‌های فلزی و پژوهش‌های لرزه‌نگاری، سهم بسزایی در ارزیابی و اندازه‌گیری ساختار هسته‌ی زمین داشته‌اند. با این حال، یافته‌های جدید نشان می‌دهد که حتی عوامل انسانی مانند استفاده از آهن‌رباهای دستی می‌تواند داده‌های میلیاردساله‌ای را که در حافظه‌ی مغناطیسی شهاب‌سنگ‌ها نهفته است، از بین ببرد.

تصویر معنی شهاب سنگ

فرهنگستان زبان و ادب

{meteorite} [نجوم] تکه سنگ باقی مانده از شهاب واره که پس از سوختن در جوّ به زمین رسیده باشد

دانشنامه عمومی

شهاب سنگ یا شخانه یا آسمان سنگ ( به انگلیسی: Meteorite ) یک تکهٔ جامد بازمانده از جرم هایی مانند یک دنباله دار، سیارک یا شهاب واره است که در اصل در فضای بیرونی جو زمین تشکیل شده و توانسته پس از گذر از جو و تاب آوردن بازخورد این گذر، بر روی سطح زمین یا یک سیارهٔ دیگر فرود آید. هنگامی که جرمی به درون جو می آید، عوامل گوناگونی مانند اصطکاک، فشار و برهمکنش شیمیایی با گازهای اتمسفری، موجب گرم شدن جرم و پراکندگی آن انرژی می شوند. این جرم سپس به یک شهاب واره دگرگون می شود و برای زمان کوتاهی یک آذرگوی را می سازد که همچنین با نام یک ستارهٔ سرنگون شونده ( شهاب ثاقب ) دیده و شناخته می شود؛ اخترشناسان نمونه های درخشان این پدیده را آذرگوی می نامند. شهاب سنگ هایی که بازتاب جو زمین را تاب آورده اند، اندازه های بسیار گوناگونی دارند. برای زمین شناسان، یک آذرگوی شهاب سنگی است که به اندازهٔ کافی بزرگ باشد تا بتواند یک دهانه برخوردی درست کند. روزانه حدود ۵۰ تن شهاب سنگ به درون جو زمین می آید. و بیشتر آن ها در لایه میان سپهر ( مزوسفر ) تبخیر می شوند.
شهاب سنگ ها بیشتر از سنگ و فلز ساخته شده اند. این اجرام هنگامی که به درون جو زمین می آیند، از روی پهنای زیادشان از جو می گذرند و دهانه ها و پستی و بلندیهای گوناگونی را از خود بر جای می گذارند. برای نمونه دهانهٔ بارینجر در آریزونا و دهانهٔ وردفورت در آفریقای جنوبی. ارزش بررسی شهاب سنگ ها برای یافتن زمان پیدایش زمین، سامانه خورشیدی ( شمسی ) و در نهایت یافتن زمان پدیدآمدن همگی کیهان نهفته است. همچنین می توان از آن ها برای یافتن ساختار شیمیایی بخش های گوناگون سیارهٔ زمین و سایر سیاره های سنگی بهره برد. فرایندهایی را که مایه ساخت این سیاره ها شده اند و حتی فرایندهای ساخت هسته، پوستهٔ نخستین، فرایند جداسازی عنصری در گوشتهٔ آغازین که فرایند ارزشمندی چون پیدایش زندگی است به خوبی بررسی کرد. با بررسی شهاب سنگ های فلزی ( آهنی ) و بررسی های لرزه نگاری بود که دانشمندان تا اندازه ای ساختار هستهٔ زمین را ارزیابی و اندازه گیری کردند. یک مطالعه جدید نشان می دهد که آهنرباهای دستی داده هایی به قدمت چند میلیارد ساله را که در حافظه شهاب سنگ ها نهان است، پاک می کنند.
• سنگی ( ارولیت ها و کندریت ها ):
فراوانی آن ها ۹۳٪ است.

دانشنامه آزاد فارسی

شهاب سنگ (meteorite)
قطعه ای از سنگ یا فلز که از فضا به سطح زمین، ماه، یا سایر اجسام آسمانی می رسد. تصور می شود که بیشتر شهاب سنگ ها قطعاتی از سیارکهایند، با این حال ممکن است برخی از آن ها تکه هایی از سِر دنباله دارها باشند. بیشترشان سنگی اند، ولی برخی آهنی، و تعدادی از آن ها آمیزه ای از سنگ و آهن اند. شهاب سنگ های سنگی را به دو نوعِ کندریت و اکندریت تقسیم می کنند. کندریت ها، که شامل ۸۵ درصد شهاب سنگ هایند، گویچه هایی از کانی های سیلیکاتی الوین و اورتوپیروکسن دارند. غیرکندریت ها هیچ گویچه ای ندارند. شهاب سنگ ها نشانه هایی از ماهیت منظومۀ خورشیدی به دست می دهند و ممکن است همانند هسته و گوشتۀ زمین باشند که هیچ یک از آن ها را نمی توان مستقیماً مشاهده کرد. هرسال هزاران شهاب سنگ به زمین برخورد می کند، اما بیشتر آن ها در دریا یا نواحی دورافتاده سقوط می کنند و هیچگاه ثبت نمی شوند. بزرگ ترین شهاب سنگ شناسایی شده، که آهنی است و ۶۰ تُن وزن دارد، در دوران پیش از تاریخ در گروتفونتین نامیبیا سقوط کرد. جوّ زمین حرکت شهاب سنگ ها را کُند می کند، اما اگر جابه جایی آن ها به اندازۀ کافی سریع باشد ممکن است در محل برخورد دهانۀ آتشفشانی پدید آورند. دهانۀ شهابی موجود در آریزونا با حدود۱.۲ کیلومتر قطر و ۲۰۰ متر عمق، محل برخورد شهاب سنگی با زمین در حدود ۵۰هزار سال پیش است. دانشمندان ناسا در اوت ۱۹۹۶ فاش ساختند شهاب سنگی از مریخ که در ۱۹۸۴ و در جنوبگان یافت شد دربردارندۀ شواهد احتمالی حیات است. این سنگ ۱۵میلیون ساله، که ۱۲هزار سال پیش به صورت شهاب سنگ وارد جوّ زمین شد بود، احتمالاً هنگام برخورد مریخ با جسمی بزرگ از سطح این سیاره کنده شده است. مشخص شده است که شهاب سنگALH۸۴۰۰۱با۱.۹ کیلوگرم وزن دارای گویچه هایی کربنی است و روی سطح این گویچه ها خُرد سازواره هایی گِرد یا طویل وجود دارد. این ریزفسیل ها صد بار کوچک تر از ریزفسیل های زمینی اند. این گویچه ها همچنین دارای ذرات مگنتیت و سولفید آهناند و از نظر شکل و مقدار با آنچه خُردسازواره های زمینی تولید می کنند قابل مقایسه اند. تصور می شود که در ۱۹۹۸ تعداد دوازده شهاب سنگ از مریخ به جنوبگان رسیده باشد.

جمله سازی با شهاب سنگ

حدود یکی از بیست شهاب سنگ تنها از مواد معدنی آهن-نیکل تائنیت (۳۵–۸۰٪ آهن) و کاماسیت (۹۰–۹۵٪ آهن) تشکیل شده‌اند. اگر چه تعداد اندکی از شهاب سنگ‌های آهنی بیشترین شکل آهن فلزی طبیعی در سطح زمین هستند.
گزارش محتوای نامناسب
لاشی یعنی چه؟
فمبوی یعنی چه؟
فال امروز