عدالت اجتماعی

[ویکی فقه] عدالت اجتماعی از اصطلاحات علوم اجتماعی و علوم سیاسی است و همواره آرزوی انسان بوده است.
عدالت اجتماعی به معنای رعایت تناسب، استحقاق ها و شایستگی‏ ها در ساحت اجتماع است. در این تعریف، هر گروه و صنف و طبقه‏ای باید در جایگاه شایسته خویش جای گیرد و در پی جایگاه دیگران برنیاید. عدالت اجتماعی مبتنی بر احوال و افعال اعضای جامعه است و مرتبت هر کس بنابر استحقاق و استعداد او تعیین می‏شود.
عدالت و اسلام
نگاه دین مبین اسلام به عدالت با مکاتب بشری متفاوت است.
اهمیّت عدالت در اسلام از آن جا سرچشمه می‏گیرد که بنابر آموزه‏های اسلامی، خداوند، عادل است و همه افعال الهی عین دادگری و عدالت‏ اند و ستم و افراط و تفریط بدان‏ها راه ندارد. عدل در تشیع اهمیّتی ویژه دارد؛ چونان که از اصول دین و مذهب به شمار می‏آید. قرآن کریم، برای بعثت پیامبران و نزول کتب آسمانی از دو هدف یاد می‏کند: برقرار ساختن عدالت میان انسان‏ها و تأمین سعادت دنیوی و اخروی آنان و دیگر هدایت انسانها از تاریکی‏های شرک و کفر به سوی نور توحید و بندگی خدا. ا نسان موظّف است بر پایه تعالیم دینی، فعّالیت‏های فردی و اجتماعی خویش را با عدالت همراه سازد و از این گذر به سعادت دست یابد.
عدالت اجتماعی در سیره معصومین (ع)
چون پیامبر اسلام (ص) به مدینه هجرت کرد و حکومت دینی خویش را بنیان نهاد، عدالت اجتماعی از پایه‏های آن بود. در نظام‏نامه‏ای که پیامبر (ص) پدید آورد و به مثابه قانون اساسی مدینة النبی بود، آشکارا می‏توان سلطه قسط و عدل را بر همه اصول و قوانین بازدید. در این نظام نامه، هر کس و هر گروه و جماعتی بر سر جای خویش بود و روابط مسلمانان با دیگر طوایف نیز در آن به گونه‏ای عدالت‏محورانه تشریح گشته بود. امام علی (ع) نخستین امام معصوم (ع) نیز حکومت خویش را با عدالت‏گستری آغاز کرد و از ویژگی‏های مشهور او سخت‏گیری‏اش در دادگری و قسط و عدل بود. عهدنامه مالک اشتر امام علی (ع) که با تفصیل تمام، چگونگی رفتار عادلانه حاکم اسلامی را با صنف‏های گوناگون جامعه بیان می‏کند، گواهی روشن بر این حقیقت است. بنابر معتقدات شیعی، عدالت راستین و جهانگیر آن گاه حاصل می‏آید که دوازدهمین امام معصوم (ع) ظهور کند و حکومت جهانی خویش را بنیان نهد. در روایتی از پیامبر اسلام (ص) آمده است: «دنیا به پایان نمی‏رسد مگر مردی از اهل بیت من ظهور کند.... او زمین را از قسط و عدل سرشار می‏کند؛ همان سان که پیش از او از ستم پر می‏شود.»