دیوان اشعار به مجموعه‌ای از اشعار یک شاعر یا چند شاعر اطلاق می‌شود که به صورت منسجم و با ساختاری خاص گردآوری شده‌اند. این آثار معمولاً شامل شعرهای غنایی، حماسی، اجتماعی و عاشقانه هستند. دیوان اشعار می‌تواند نمایانگر تفکرات، احساسات و فرهنگ یک دوره یا یک فرد باشد و به عنوان منبعی ارزشمند برای مطالعه ادبیات و زبان شناخته می‌شود. تحلیل دیوان اشعار نیازمند توجه به عناصر مختلفی همچون زبان، قالب شعری، مضامین و تکنیک‌های ادبی است. برای شروع، باید به ساختار شعر، وزن و نوع قافیه توجه کرد. سپس می‌توان به بررسی تم‌های اصلی، احساسات شاعر و زمینه اجتماعی و تاریخی که اشعار در آن سروده شده‌اند، پرداخت. این تحلیل می‌تواند به درک عمیق‌تری از نیت و پیام شاعر منجر شود.
دیوان اشعار
دانشنامه اسلامی
ازآنجاکه نسخه دیگری از این کتاب، در نرمافزار موجود است، در این نوشتار، به معرفی نسخهای پرداخته شده که توسط انتشارات کتابفروشی برادران علمی، به چاپ رسیده است.
این نسخه، با مقدمهای از نویسنده آغاز گردیده است. نویسنده در این مقدمه، به ذکر تذکراتی پرداخته است، از جمله آنکه در برخی از غزلیات کتاب، تخلص ذکر نگردیده و یا در چاپ ساقط شده است و گاهی غزلی تکرار شده و گاهی شعری از غزلی به غزلی انتقال یافته است. همچنین به این نکته اشاره شده است که در این کتاب، از اول نغمه الهی تا آخر نغمه عشاق، آنچه از کلمات می و معشوق و سایر الفاظ عاشقانه در شعر مذکور است، طبق اصطلاحات اهل معرفت، ابدا نباید محمول بر معانی جسمانی و مادی پنداشت، بلکه اشاره به مقاصدی عالیتر از این عالم است و شاعر، گاهی با اشاره و گاهی صریح، مقصود خود را بیان نموده است.
در این نسخه، فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده و در پاورقیها که بسیار کم و اندک میباشد، علاوه بر توضیح برخی از واژگان متن، به توضیح برخی از عبارات، پرداخته شده است.
جملاتی از کلمه دیوان اشعار
او اولین شعرش را در سال ۱۸۹۹ سرود و با سه دیوان اشعار از شعرا و شخصیت‌های بزرگ تاجیکستان است و مجسمهٔ وی در کنار میرزا تورسون‌زاده بر روی ساختمان اتحادیهٔ نویسندگان تاجیکستان قرار دارد.
ادیب چشمان ضعیفی داشته ازین رو آثار زیادی ازو بر جای نمانده‌است. از ادیب نیشابوری علاوه بر دیوان اشعار به نام لآلی مکنون، «بخشی از شرح مُعَلَّقات سَبعه و رساله‌ای درجمع بین عروض عربی و فارسی» باقیست.
