تنزیه واژهای عربی است که از ریشهی «نَزَّهَ» گرفته شده و به معنای پاک دانستن، دور داشتن و منزه شمردن میباشد. در زبان فارسی، این واژه بیشتر در متون دینی، فلسفی و اخلاقی به کار میرود و به معنای نسبت ندادن هر نقص، آلودگی یا ناپاکی به چیزی، بهویژه به ذات خداوند است.
در دین اسلام، «تنزیه خداوند» به معنای پاک دانستن او از هر گونه صفت انسانی، جسمانی یا نقص است. یعنی خداوند از هر آنچه مخلوقات دارند، مانند نیاز، محدودیت یا تغییر، منزه است. این مفهوم در برابر واژه «تشبیه» قرار میگیرد؛ تشبیه به معنای شبیه دانستن خدا به مخلوقات است، در حالی که تنزیه بر بیهمتایی و پاکی مطلق او تأکید دارد.
علاوه بر معنای دینی، این واژه در زمینههای اخلاقی نیز به کار میرود. برای مثال، گفته میشود که انسان باید خود را از گناه، ناپاکی و رفتارهای زشت «منزّه» کند. در فلسفه و عرفان نیز، تنزیه نشانهی پاکی درونی و رهایی از صفات ناپسند است. بنابراین، مفهوم این واژه هم نشانهی کمال اخلاقی انسان است و هم نمادی از درک عمیق پاکی و یگانگی الهی.