تصرف

تصرف. [ ت َ ص َرْ رُ ] ( ع مص ) دست در کاری کردن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). دست در کاری زدن. ( آنندراج ). || برگردیدن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). دگرگون شدن روزگار بر کسی. || حیله و تقلب کردن در کاری. ( از اقرب الموارد ). || به اصطلاح تصرف آن است که مثلاً شاعری شعری منظوم ساخته و معنی مقصود را به لطافتی که می باید ادا نکرده، دیگری به قوت طبع دخلی در آن بکار بردو به تغییر الفاظ، معنی را لطیف سازد یا مصرع دیگر مناسب تر از مصرع اول موزون نماید مثال تغییر لفظ تصرف خان سراج المحققین است در دو شعر طاهر وحید. 
آگاه نئی کزین تصرف 
بر سود منم تو بر زیانی.ناصرخسرو.اگر مثال باشد تا عمال بعضی را در قبض و تصرف خود گیرند. ( کلیله و دمنه ). اول آنکه در سخن مجال تصرف یافتند. ( کلیله و دمنه ).
دست تصرف قلم اینجا شکست 
کین همه گنجینه در این پرده هست.نظامی.و من متحیر بودم که به چه کیفیت این حال مرا میگیرند. خواجه فرمودند که من متصرفم، اگر میخواهم میدهم و اگر میخواهم می گیرم و این حال ترا به جذبه پیدا شده است. از آن جهت محل تصرف است و حالی که به متابعت سلوک می بود هر صاحب تصرفی آن را نمی تواند تصرف نمود. ( انیس الطالبین بخاری ص 219 ). تا ملک از تصرف او به در رفت و بر آنان مقرر شد. ( گلستان ). برخی از بلاد از قبضه تصرف او به در رفت. ( گلستان ).
چنان روزگارش به کنجی نشاند
که بر یک پشیزش تصرف نماند.