ریش

ریش. ( اِ ) لحیه. ( دهار ) ( ترجمان القرآن ). محاسن. موهای چانه و گونه ها. ( ناظم الاطباء ). محاسن. دف و سفره از تشبیهات اوست. ( آنندراج ). مجموع مویی که بر زنخ و اطراف رخسار برآید. صاحب براهین العجم گوید: باید دانست که ریشی که به معنی موی زنخ است فارسی نیست و با یای مجهول قافیه است، اما گفته او بر اساسی نیست. ( یادداشت مؤلف )

در ایران، نخستین بار تراشیدن ریش از دوران ساسانیان باب شد. تا پیش از آن، تراشیدن ریش برای مردان، نوعی مجازات محسوب می شد. در دوران هخامنشیان به وسیله انبرک هایی یا پیچیدن بخش هایی از ریش به دور حلقه هایی، قسمت هایی از ریش را فر می دادند. [ نیازمند منبع] 
با ورود اسلام به ایران، مردان مجدداً به گذاشتن ریش روی آوردند. در عصر مغول، موقتاً ریش بی اعتبار شد. پس از مغولان و تا عصر صفویه ریش گذاشتن برای مردان فراگیر بود. در عصر صفویه و در سال ۱۰۰۷ شمسی، شاه عباس کبیر فرمان تراشیدن عمومی ریش را صادر نمود. بر اساس این فرمان همه مردان حتی روحانیون موظف به تراشیدن ریش خود شدند. پس از دوران صفویه داشتن یا نداشتن ریش در ایران اجباری نبوده است. در شعر فارسی مکرراً از ریش با عنوان خط یاد شده است. در ادبیات فارسی می بینیم که معشوق ( استعاری ) تا وقتی که خط ( ریش ) بر نیاورده است زیباست و بعد از آن باید رهایش کرد چون معتقد بودند که ریش نو دمیده معشوق صورت چون ماه او را می پوشاند. دعوی خوبی تو چو باطل نشد به خط***معلوم شد که رونق گل، خار نشکند ( ظهیرالدین فاریابی& ۵۰ ) چنان که نیل بود مانع رسیدن چشم***به خط رخ تو امان یافت از پریدن چشم/ شب گذشته کجا بوده ای که خوابیده است*** بساط سبزهٔ خط تو از چریدن چشم/ ( صائب )