گنومها که در فارسی با نامهای «نوم» یا «کوتوله» نیز شناخته میشوند، نژادی افسانهای از موجودات ناطق و هوشمند هستند که عمدتاً با حوزههای سنگ، سکونتگاههای زیرزمینی، آهنگری و صنعت پیوند دارند. این موجودات برای نخستین بار در سده شانزدهم میلادی توسط پاراسلسوس، کیمیاگر سوئیسی، معرفی شدند و سپس بهوسیله نویسندگان متأخر به عنوان بخشی از ادبیات فانتزی مدرن تثبیت گردیدند. تصویر گنومها در اساطیر و فولکلور اسکاندیناوی به مرور زمان دچار تحول و اختلاط شدهاست، تا آنجا که گاهی تفکیک آنها از سوارتآلفها (الفهای تاریک) و حتی ترولها دشوار مینماید.
این نژاد خود به زیرشاخههای متعددی تقسیم میشود که شناختهشدهترین آنها، انواع جنگلی است و به ندرت با انسانها ارتباط برقرار میکند. گونهٔ معروف دیگر، باغی نام دارد که ساکن باغهای کهن است و از بازگویی داستانهای غمانگیز لذت میبرد. از نظر ظاهری، قد آنها به طور متوسط حدود ۱۵ سانتیمتر گزارش شدهاست، هرچند در برخی روایات افسانهای، ارتفاعی معادل ۳۰ سانتیمتر نیز برای آنها ذکر شدهاست.
پوشش انواع نر معمولاً شامل کلاهی قرمز، شلواری به رنگ آبی مایل به قهوهای و کفشهای چوبی از جنس درخت توس است. همچنین کمربندی مجهز به جعبه ابزار حاوی اقلامی چون چاقو و چکش، از ملزومات همیشگی آنها به شمار میرود. از نظر وزنی، انواع مذکر حدود ۳۰۰ گرم و گنومهای مؤنث بین ۲۵۰ تا ۲۷۵ گرم وزن دارند.