بانک به عنوان نهادی مسئول انجام عملیات پولی، مالی و اعتباری شناخته میشود و بانکداری به معنای ارائه خدمات و انجام فعالیتهای بانکی در این زمینهها است. موضوع این مفهوم و بانکداری در دوران اسلامی سابقهای ندارد و فقهای معاصر مسائل مرتبط با آن را تحت عنوان مسائل مستحدثه مطرح کردهاند. به طور کلی به دو دسته اسلامی و غیر اسلامی تقسیم میشوند و هر یک از این دستهها به انواع خصوصی، دولتی و مشترک تقسیم میگردند. همچنین به عنوان نهادی مسئول انجام عملیات پولی، مالی و اعتباری، خدماتی را در زمینههای مختلفی از جمله نقل و انتقال پول، نگهداری سرمایه و سپردههای افراد، و به کارگیری این منابع برای رشد و توسعه اقتصادی ارائه میدهد. این خدمات شامل صدور بروات و حوالههای تجاری، اعطای اعتبار و وام به افراد، تأمین اعتبار برای توسعه بازرگانی، کشاورزی و صنعت، نگهداری اموال و اوراق بهادار افراد، خرید و فروش فلزات قیمتی و ارز، و همچنین انتشار اسکناس و اوراق بهادار است.

بانک
لغت نامه دهخدا
بانک. ( فرانسوی، اِ ) ( از ایتالیایی بانکا بمعنی میزی که روی آن چیزهائی فروشند ). سازمان و دستگاهی که محل ذخیره ٔپول مردم است و بدان داد و ستد کنند یا داد و ستد آنجا انجام گیرد. بنگاه صرافی و معاملات مهم نقدی. سازمانی که عملیات آن بطور کلی عبارت است از: نقل و انتقال وجوه و صدور بروات و نگاهداری سرمایه اشخاص و بکار انداختن سرمایه های مذکور برای توسعه تجارت و اعتبارات تجارتی بخصوص از جهت تسهیل عمل مبادلات و نقل و انتقال وجوه و دادن اعتبار و قرض به مردم با ربح کمتر از میزان عادی بازار و گاه نشر اسکناس رایج کشور. پایه اصلی تشکیل بانک ها را صرافیهای قدیم تشکیل میدادند، در واقع این مؤسسات بودند که واسطه داد و ستد و جریان پول قرار داشتند و همان سازمانهای کوچک مالی و اقتصادی پایه اصلی تشکیل سازمانهای معظم بانکی در دنیا شد. در ایران شاید بتوان تاریخچه تأسیس بانک را به زمان هخامنشیان رساند، در واقع مؤسسات پسران موراشوازنیپ پور و بانک اجی بی نخستین بانک هایی هستند که در ایران وجود داشته اند. ناصرخسرو در سفرنامه درباره صرافی و کیفیت معامله مردم بصره شرحی دارد جالب: «... و حال بازار آنجا ( بصره ) چنان بود که آن کسی را که چیزی بودی به صراف دادی و از صراف خط بستدی و هر چه بایستی بخریدی و بهای آن برصراف حواله کردی و چندان که در آن شهر بودی بیرون از خط صراف چیزی ندادی ». ( سفرنامه چ دبیرسیاقی ص 114 ). در داخل ایران مسکوک طلا و نقره از روزگاران قدیم ضرب شده بود و صرفاً قانون عرضه و تقاضا بر آن حکومت میکرد. در تمام ادوار تاریخ صرافان کار بانکداری را به مقیاس کوچکی انجام میدادند. تاجر با صراف معینی حساب جاری داشت، یعنی صراف برای هر تاجر دفتر مخصوصی که کلیه داد و ستدها متدرجاً در آن منعکس میگردید تهیه و به وی تسلیم می نمود و بجای چک از حواله های خطی و عادی استفاده میشد. کلیه پرداختها و دریافتها در شهرهای دور و نزدیک بوسیله صراف و با استفاده از برات انجام میگرفت. در عملیات صرافی اکثر بهره آن 9 و 12 درصد بود ولی حساب و قانونی نداشت و در بعضی مورد حتی به 50 درصد نیز میرسد. صرافی در ایران از سال 1266 هَ. ق. تحت تأثیر شرایط بانکداری اروپا مخصوصاً لندن قرار گرفت. اما تا سال 1267 هَ. ق. مؤسسه ای بنام بانک بمعنای جدید وجود نداشت، در سال مذکور «بانک جدیدی » که مؤسسه ای انگلیسی بود و در دیگر کشورهای آسیانیز شعبه هایی داشت، در تهران و مشهد و اصفهان و رشت و شیراز و بوشهر و تبریز شعبی باز کرد و چون در آغاز حقوق و مزایای مخصوصی نداشت، احتیاج به تحصیل امیتاز نیز پیدا نکرد. بانک مذکور در مدت کمی موفق شد که نرخ بهره را به دوازده درصد پائین آورد و در مقابل ودایعی که به آن سپرده میشد برای حساب جاری دو و نیم درصد و برای امانات بابت شش ماهه چهار درصد و یکساله شش درصد بهره می پرداخت. محل این بانک در ساختمانی بود که بعدها مرکز بانک شاهی گشت. شعبه بانک تهران ابتدا حواله های پنج قرانی و بیشتر به عهده خزانه دارخود صادر میکرد و در میان مردم رواج می داد و این درواقع نخستین صورت چک بانکی یا اسکناس در ایران بود که چون این حواله را به بانک می بردند فوری در برابر آن مسکوک نقره پرداخته می شد. دیری نگذشت که این بانک جای خود را به بانک شاهنشاهی داد. توضیح آن که در اسفند 1267 هَ. ق. ناصرالدین شاه قاجار امتیاز ایجادبانک شاهنشاهی را به مدت شصت سال به بارون جولیوس رویتر داد و در آبان ماه 1268 هَ. ق. سهام بانک در لندن به معرض فروش گذاشته شد و سرمایه بانک یک میلیون لیره تعیین گردید، در ظرف چند ساعت پانزده برابر سهام نخستین خریداری شد. بانک شعب خود را در شهرستانهای ایران تأسیس کرد و درسال اول تأسیس پس از پرداخت کلیه مخارج 68 هزار لیره سود برد و هشت درصد نفع به صاحبان سهام پرداخت. بانک شاهنشاهی به نشر اسکناس نیز مبادرت کرد و اسکناسهای نخستین فقط در شعبه هایی که نام آن روی اسکناس نوشته شده بود قابلیت پرداخت داشت. بانک می بایست شش درصد منافع خالص سالیانه خود را به دولت ایران می داد. و در ابتدای تأسیس چهل هزارلیره به مدت ده سال ازقرار تنزیل شش درصد به شاه وام داد. بانک علاوه براین امتیاز، انحصار استخراج معادن آهن و سرب و مس و زیبق و زغال سنگ و نفت و جز اینها را به استثنای فلزات قیمتی به دست آورده بود. در اردیبهشت 1309 هَ. ش. بموجب قراردادی که بین دولت و بانک شاهی منعقد گردیدحق صدور اسکناس بانک شاهی ملغی شد و دولت پول کلیه ٔاسکناسهای صادر شده آنرا تا خرداد 1310 هَ. ش. پرداخت و در عوض از پرداخت حق امتیاز نیز معاف شد. باید گفته شود که به همراه فعالیت این بانکها، مؤسسات ایرانی نیز بودند که تقریباً کار بانک را انجام میدادند تجارتخانه جهانیان ( 1274 هَ. ق. )، تجارتخانه جمشیدیان ( 1265 هَ. ق. )، کمپانی فارس ( 1275 )، شرکت اتحادیه ( 1276 )، شرکت عمومی ایران ( 1278 هَ. ق. ).
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. از بازی های ورق.
۳. پولی که در بازی بانک در وسط می گذارند.
* بانک خون: (پزشکی ) سردخانۀ مخصوصی که در آن خون هایی را که مردم می دهند نگاه می دارند تا برای انتقال به بدن کسانی که احتیاج به خون دارند مورد استفاه قرار گیرد.
فرهنگ فارسی
( اسم ) ۱ - بنگاهی اقتصادی ملی یا دولتی که مردم پولهای خود را در آن بامانت سپارند و در موقع لزوم با صدور چک از پول خود برداشت کنند و همچنین در مقابل تضمین اعتباری پیدا کنند و بهنگام ضرورت وام گیرند. ۲ - نوعی از بازی ورق. ۳ - پولی که در بازی بانک در میان نهند.
فرهنگستان زبان و ادب
دانشنامه عمومی
بانک ( از فرانسوی: banque ) ( به انگلیسی: Bank ) نهادی اقتصادی است که وظیفه هایی چون تجهیز و توزیع اعتبارات، عملیات اعتباری، عملیات مالی، خرید و فروش ارزها، نقل و انتقال وجوه، وصول مطالبات اسنادی و سود سهام مشتریان، پرداخت بدهی مشتریان، قبول امانات، نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشیای قیمتی مشتریان، انجام وظیفهٔ قیمومیت و وصایت برای مشتریان، انجام وکالت خریدها و فروش را بر عهده دارند.
وظایف بانک مرکزی عبارتست از انتشار اسکناس و تنظیم حجم پول در گردش، نگهداری فلزات گرانبها و ارزهای متعلق به دولت، نگهداری ذخایر قانونی و موجودی نقدی بانک های تجاری، ایجاد امکانات اعتباری برای بانک های تجاری، انجام دادن عملیات تسویه حساب بین بانک ها، صندوقداری و نمایندگی مالی برای عملیات بانکی دولت، اجرای سیاست پولی و کنترل حجم اعتبارات. این بانک مسؤولیت کنترل شبکه بانکی و اداره سیاست پولی ثبات را بر عهده دارد. این بانک، بانک های دیگر را در جهت ارائه خدمت و هماهنگی با اقتصاد به فعّالیت وامی دارد.
بانک شاهنشاهی ایران نخستین بانک ایران برای اولین بار درایران اقدام به چاپ و نشر اسکناس در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار نمود و درسال۱۳۰۲ خورشیدی بانک ملی در زمان حکومت پهلوی چاپ اسکناس را به عهده داشت که بعدها به بانک مرکزی ایران واگذارشد.
واژهٔ بانک در زبان انگلیسی میانه از زبان فرانسوی میانه ( banque )، و آن هم از واژه ایتالیایی قدیمی banca، و آن نیز از واژه آلمانی بسیار قدیمی banc, bank, "bench. counter" گرفته شده است.
Benchها ( نیمکت ها ) به عنوان میزها یا شمارش گرهای مبادله در حین دوره رنسانس توسط بانکداران فلورانتین مورد استعمال قرار می گرفتند که مذاکرات و مبادلاتشان را پشت میزهایی انجام می دادند که با رومیزی های سبز رنگ پوشیده شده بود.
یکی از قدیمی ترین موارد مشاهده شد که نشان دهندهٔ فعالیت های تبدیل پولی بود، سکه درهم نقره یونان است که از مستعمرهٔ ترابزون یونان باستان در دریای سیاه، ترابزون کنونی، پیش از میلاد، است که در موزهٔ بریتانیا در لندن به نمایش گذاشته شده است. این سکه نشان می دهد که میز یک بانکدار ( تراپزا ) مملو از سکه بود، که جناسی از نام شهر است. درحقیقت، حتی در زمان حاضر در یونان امروزی، واژهٔ تراپزا ( به یونانی: Τράπεζα ) هم به معنی میز است و هم به معنی بانک.
بانک (فیلم ۱۹۱۵). بانک ( انگلیسی: The Bank ) یک فیلم صامت آمریکایی به کارگردانی چارلی چاپلین است که در سال ۱۹۱۵ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به چارلی چاپلین، ادنا پرواینس، لوید بیکن، لئو وایت و وسلی راگلز اشاره کرد.
بانک (فیلم ۲۰۰۱). «بانک» ( انگلیسی: The Bank ) فیلمی در ژانر مهیج است که در سال ۲۰۰۱ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به دیوید ونهام و آنتونی لاپالیا اشاره کرد.
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] بانک همان نهاد عهده دار عملیات پولی، مالی و اعتباری است و بانکداری عبارت است از ارائۀ خدمات و عملیات بانکی در زمینه های پولی، مالی و اعتباری. موضوع بانک و بانکداری پیش از زمان معاصر در دورۀ اسلامی سابقه ای ندارد و فقهای معاصر مسائل مربوط به آن را تحت عنوان مسائل مستحدثه طرح کرده اند. بانکها در یک تقسیم بندی کلّی به اسلامی و غیر اسلامی و هرکدام به خصوصی (شخصی)، دولتی و مشترک تقسیم می گردند.
بانک همان نهاد عهده دار عملیات پولی، مالی و اعتباری است، کار بانک و به عبارت دیگر بانکداری عبارت است از ارائۀ خدمات و عملیات بانکی در زمینه های پولی، مالی و اعتباری، همچون نقل و انتقال پول، نگهداری سرمایه و سپرده اشخاص و به کارگیری آن در جهت رشد و توسعۀ اقتصادی، صدور بروات و حواله های تجاری، اعطای اعتبار و وام به اشخاص، تأمین اعتبار در جهت توسعۀ بازرگانی، کشاورزی و صنعت، نگاهداری اموال و اوراق بهادار اشخاص، خرید و فروش فلزات قیمتی و ارز و انتشار اسکناس و اوراق بهادار.
بانک و بانکداری به معنای امروزی آن نهادی جدید است که فقهای معاصر مسائل مربوط به آن را تحت عنوان مسائل مستحدثه طرح کرده اند.
تاریخچه بانکداری
همان گونه که یادآور شدیم موضوع بانک و بانکداری به مفهوم یاد شده، پیش از زمان معاصر در دورۀ اسلامی سابقه ای ندارد؛ لیکن در اسلام برای انواع فعالیتهای اقتصادی و مالی همواره قوانین و مقرّراتی وجود داشته و پول فلزی یا کاغذی و اسناد بهادار همچون سفته در جامعۀ اسلامی رایج بوده است. اسلام برخی معاملات و فعالیتهای اقتصادی و تجاری رایج میان عقلا را امضا و تأیید و برخی دیگر را ممنوع اعلام کرده است. حجم گسترده ای از مسائل فقهی به بیان اصول و مقرّرات مربوط به معاملات و فعالیتهای اقتصادی اختصاص یافته است. این اصول و قوانین کلّی زیر بنای طرح اقتصاد اسلامی به شیوۀ نو و در قالب بانکها و دیگر مؤسسات مالی گشت.
اقسام بانکها
بانکها در یک تقسیم بندی کلّی به اسلامی و غیر اسلامی و هرکدام به خصوصی (شخصی)، دولتی و مشترک تقسیم می گردند.
ویکی واژه
مؤسسهای اقتصادی، ملی یا دولتی که مردم پولهای خود را در آن به امانت سپارند و در موقع لزوم برداشت کنند.
مجموعهای است برای نگه داری منظم و قابل دسترس خون یا اعضای بدن.
پولی که قماربازها وارد بازی میکنند.
بانک اطلاعات: مؤسسه یا بخشی از یک مؤسسه برای گردآوری پردازش، نگه داری و ارائه اطلاعات.
بانک خون: مؤسسه یا بخشی از یک مؤسسه برای گردآوری و نگه داری خون مورد نیاز بیماران.
بانک مرکزی: بانک دولتی که تنظیم و اجرای سیاستهای بانکی و پولی کشور را بر عهده دارد.
عابر بانک:بانک باجهای در یک بانک یا محل، که مشرف به گذرگاه است و دارنده حساب میتواند با قرار دادن کارت ویژهای در دستگاه خودکار آن از حساب خود پول دریافت یا به آن حساب پول پرداخت کند.
