بخیل

بخل یکی از رذائل اخلاقی است که مانع می‌شود انسان دیگران را از دارایی‌های خود بهره‌مند کند. این ویژگی باعث فاصله گرفتن فرد از خدا و مردم، محرومیت از بهشت و از دست دادن آرامش می‌شود. امام صادق(ع) بخل را یکی از نشانه‌های جهل دانسته است. بخل درجات مختلفی دارد که بدترین نوع آن، بخل نسبت به خود است. در متون دینی، به درجات شدید بخل، شُحّ نیز اطلاق می‌شود. در قرآن، این واژه به معنای خودداری از پرداخت واجبات مالی به کار رفته است. در مقابل بخل، ویژگی‌های سخاوت قرار دارد. مهم‌ترین عاملی که باعث ظهور این رذیله در انسان می‌شود، بدگمانی به خدا و عشق به دنیا است. فرد بخیل به دلیل وجود این ویژگی منفی، همواره بهانه‌تراشی می‌کند و از کمک به دیگران، حتی نزدیکان خود، خودداری می‌نماید و سعی می‌کند دارایی‌هایش را از دیگران پنهان کند. در آموزه‌های دینی، مشورت با افراد بخیل و واگذاری امور مردم به آن‌ها نهی شده است. اگر فرد بخیل بخواهد خود را اصلاح کند، باید با یادآوری مزایای سخاوت و معایب بخل، خود را به بخشش وادار کند تا این رذیله در او کاهش یابد. بر اساس حدیثی از پیامبر(ص)، بخیل به کسی اطلاق می‌شود که از دارایی‌اش بهره‌مند می‌شود اما به دیگران چیزی نمی‌دهد. سپس بیان می‌شود که بدتر از این اخلاق، فردی لئیم است که نه تنها خود از دارایی‌اش استفاده نمی‌کند، بلکه به دیگران نیز چیزی نمی‌بخشد. در ادامه این حدیث، دو صفت سخی و کریم به عنوان مقابل این دو رذیله معرفی می‌شوند. سخی فردی است که هم خود از دارایی‌اش بهره‌مند می‌شود و هم دیگران از او بهره می‌برند، در حالی که کریم به کسی گفته می‌شود که خود از دارایی‌اش استفاده نمی‌کند و در عوض به دیگران کمک می‌کند.